Gekke avonturen
De Nederlandse, vaak bekroonde schrijver/tekenaar Wim Hofman heeft parels op zijn naam staan als Het vlot, en Zwart als inkt. De laatste tijd publiceert hij opvallend minder, maar enkele maanden geleden verscheen van hem het fantasievolle Het Rijk van Heen en Weer, geschreven in opdracht van het Museum van Communicatie in Den Haag.
Fup en Lusje leren mekaar kennen op een kinderboerderij, een soort weeshuis waar ze het onder het bewind van Kiloman hard te verduren hebben. Op een dag zitten ze in een vliegtuig dat hen naar Onland moet brengen, en dat betekent meteen ook het begin van een erg vreemde reis, zowel in plaats als in de tijd. Ze vallen - zoals was voorspeld - in een afgrond, maar blijken tot hun eigen verbazing ongedeerd. Of ze worden opgepikt door een oud vrachtschip waar ze aardappelen, appels en uien bakken voor de bemanning en samen met hen gekke liedjes zingen. Of ze vallen in de handen van wetenschappers die hen de ruimte willen insturen,... Het boek is een lange opeenstapeling van avonturen, het ene al wat gekker dan het andere. Meestal is het heerlijk om in Hofmans ongerijmde rijk rond te dolen, al kun je je net als de twee kinderen op bepaalde momenten best verdwaald voelen. Vraag is daarbij of dat niet net in Hofmans bedoelingen lag. Het blijft vaak in het midden of datgene wat de kinderen meemaken nu gedroomd, verbeeld of echt beleefd is. Als er al een soort rode draad te ontdekken valt, is dat het thema van de grote weerbaarheid van kinderen, wier inventiviteit hen meermaals ter hulp komt. En verder staat dit boek bol van verwijzingen naar zichzelf (voor de aandachtige lezer!), associatieve woord- en klankspelletjes, een gezonde portie nonsens, en gepaste kinderlijke illustraties in onvervalste Hofmanstijl. (PJ)
Lekker gruwelen
Kleine Fransje gaat samen met zijn moeder op stap om de zere knie van oma te verzorgen. Onderweg komt hij vriendjes en vreemden tegen, en Fransje dist telkens weer een wild verhaal op. Dat gaat van kwaad naar erger: eerst heeft een herdershond in oma's been gebeten, beetje later heeft een tijger haar been opgegeten, en uiteindelijk is ze met huid en haar door een gruwelijk monster naar binnen gevreten...
Een heerlijk fantasieverhaal waaruit blijkt dat kinderen zich inderdaad maar wat graag overgeven aan bepaalde gruwelijkheden. Schrijver Frans Lasès heeft de enigszins absurde toon van de situatie goed weten te treffen door zijn speelse vertelling op rijm te zetten. Er zit daardoor ook een mooie kadans in het verhaal. En de nogal ruwe, expressieve beelden van Weve zorgen voor de surreële en tegelijk dramatische sfeer die helemaal past bij de op hol geslagen verbeelding van de kleuter. Haar tekeningen zijn stuk voor stuk fauvistisch aandoende schilderijtjes: met uitgeknipte kleurvlakken maakt ze sterke composities, die eenzelfde, lekker stoute spontaneïteit uitstralen als Fransjes verzinsels.
Een erg grappig en verrassend einde heeft Oma's knie ook al. Maar dat willen we hier natuurlijk niet verklappen! (PJ)
Tekenen in je hoofd
"Op een avond besluit Paultje om een wandeling in de maneschijn te gaan maken. Maar er is geen maan en Paultje heeft een maan nodig om in de maneschijn te wandelen. Gelukkig heeft hij zijn paarse krijtje bij zich, en dus tekent Paultje een maan. En verder heeft hij ook nog iets nodig om op te wandelen, en dus tekent hij een weg..."
Zo begint dit bijna 55 jaar oude kleinood van de Amerikaanse tekenaar/cartoonist Crockett Johnson. Het is een zegen dat er af en toe nog heruitgaven op de markt worden gegooid, want sommige prentenboeken blijken werkelijk onverwoestbare klassiekers te zijn. Misschien heeft het te maken met een bepaald soort eenvoud, het talent om als het ware in één ademtocht een ganse wereld op te roepen. En de idee om bij wijze van spreken in je eigen tekeningen te kunnen ronddolen is natuurlijk tijdloos krachtig, én zeer dankbaar voor een prentenboek. Zowel in woord maar vooral in beeld voert Johnson ons helemaal mee op de onvoorspelbare tocht van een beetje mollige kleuter, die dankzij zijn rijke verbeelding vaak in wat hachelijke situaties terechtkomt, maar altijd weer op zijn pootjes valt. Daarbij heeft Johnson meestal genoeg aan een enkele lijn of een helder lijnenspel. Door veel details achterwege te laten kunnen we als kijker natuurlijk mee aan het verzinnen slaan. En dat is allicht nog het allergrootste geheim van dit meesterwerkje: dat je als lezer in je hoofd net hetzelfde doet als Paultje met zijn krijtje. Als hommage aan de menselijke fantasie kan dat tellen! (PJ)
Ultieme troost
Nog een prachtig verhaal waarin een meisje dankzij haar verbeelding de werkelijkheid naar haar hand zet. En vooral, er meer plezier aan beleeft.
Als de koekjes op zijn, roept Sjaantjes oma "Neem dan één van opa's net-alsof-koekjes." Vanaf dat moment stapt opa de kamer binnen, en eet hij samen met zijn kleindochter het allerlaatste koekje. Hoog tijd dus om er nieuwe te gaan kopen! Onderweg doen Sjaantje en haar opa alsof het regent (ook al schijnt de zon), alsof ze mooi kunnen zingen, alsof ze fietsen terwijl ze eigenlijk stappen, en alsof ze gigantisch veel koekjes kopen. Pas helemaal op het einde begrijp je dat Sjaantje doet alsof opa nog leeft.
Sjoerd Kuyper heeft een ontroerende en originele vertelling geschreven waarin hij op meesterlijke wijze weergeeft hoe fantasie soms amusante ontsnapping en ultieme troost kan bieden. Maar ook dat het een manier is om de realiteit af en toe ter discussie te stellen, dat er met andere woorden niet één versie van de feiten bestaat, maar zoveel versies als je zelf in je hoofd maakt. De tekeningen van Remmerts de Vries zijn - zoals we dat almaar meer van hem zien - uitbundige, mafte collages van figuren in waterverf tegen speelse behangpapierachtergronden. Soms verliest hij zichzelf weleens in zijn eigen uitbundigheid, maar dat maakt het tegelijk ook net morsig aantrekkelijk. De laatste prent, waarbij we opa door het raam als een Mary Poppins in de verte weg zien vliegen, terwijl Sjaantje en oma doen alsof ze op een koekje knabbelen, is van een pure ontroering. Zeer geslaagde samenwerking van twee grote talenten van boven de Moerdijk. (PJ)
Om van te proeven
Cultuurminister Bert Anciaux gaf de Stichting Lezen de opdracht om een boek te maken dat aan alle Vlaamse kinderen van zeven cadeau zou worden gegeven. Eenenvijftig auteurs en illustratoren uit Vlaanderen en Nederland bundelden hun talenten voor dit interessante leesbevorderende project. Het is een heel mooi dik boek geworden: royaal en smaakvol vormgegeven, erg gevarieerd samengesteld én een voortreffelijke initiatie voor beginnende lezers in de schrijf- en tekenstijl van bekende en aankomende kinderboekenmakers. De kwaliteit van de teksten is nogal wisselend. Verhalen schrijven voor beginnende geletterden, met opgelegde beperking in taalmateriaal, ruimte en, in dit geval, wellicht ook tijd, is een heikele onderneming. Er zitten nogal wat pointeloze en weinig geïnspireerde vertelsels tussen, snelsnel bedacht, lijkt het soms. Dat is jammer. Het beste kan niet goed genoeg zijn voor een grootse opzet en een dankbaar publiek als dit.
Heel wat illustratoren zijn dan weer opvallend sterk in deze bundel. Kristien Aertssen, bijvoorbeeld, met een reeks tegenstellingen leuk in beeld gebracht. Joke van Leeuwen pakt uit met geestig getekende associatieve beeldverhalen. Bij haar grappig bedachte stapelverhaal 'Meneer Max' verrast Gerda Dendooven met een nieuwe en frisse tekenstijl. Carll Cneut maakte prachtige kijk- en zoekplaten en de joint venture van Paul Verrept en Isabelle Vandenabeele werkt wonderlijk. André Sollie voorzag de vier seizoenen erg inventief van woord en beeld. Speciaal voor de gelegenheid ook een mooi Tellegenverhaal, aandoenlijk geïllustreerd door Ingrid Godon. Een verrassende stripbijdrage ook van Klaas Verplancke, Wim Hofman op zijn best in kleine krabbelige tekeningen en bijbehorende absurde onderschriften, en een ingenieus abecedarium van Tom Schamp. Een boek om vaak en steeds weer van te proeven. (AL)
Maffe verhalen
De Zweedse schrijfster Ingelin Angerborn weet perfect hoe ze lezers van 7 tot 9 kan strikken. Haar maffe verhalen, verteld door een meisje met branie voor tien, barsten van de fantasie en de humor, en ze zijn ook nog bijzonder vlot en meeslepend geschreven. In De dag dat ik een hond wilde zijn vertelt Astrid hoe een ruzie met haar boezemvriendin over hun imaginaire hond én een misverstand met haar moppermoeder haar leven even helemaal op z'n kop zetten. Een hond wordt ze, voor ze er erg in heeft. Die metamorfose wenste ze toen ze een vallende ster zag, want een hond "wordt geaaid en gezoend en geliefd omdat hij is wie hij is. En tussen zijn oren gekriebeld, gewoon omdat hij een plasje doet." Plots wordt er naar haar gefloten en 'foei!' geroepen, kan ze rennen als geen ander, en wordt ze naar een krappe hondenmand verbannen met een schoteltje grauwbruine brokken. De wereld ziet er compleet anders uit en niemand schijnt zich haar Astridbestaan te herinneren. Vanuit haar nieuwe perspectief observeert ze haar 'baasjes' en hun rare reacties, en beseft ze dat mensen geen snars snappen van hun huisdieren. Als ze merkt dat ze stilaan geen mensentaal meer begrijpt, verlangt ze hevig naar het herstel van de goede orde.
Een hilarisch en soms ontroerend verhaal, met vinnige dialogen, herkenbare gevoelens en onvoorspelbare wendingen. Voor de schitterende vertaling kreeg Reina Ollivier onlangs een Boekenwelp. (AL)
Imaginaire wereldreis
"Niets in dit boek is waar en zelfs dat is niet waar" (vrij naar Multatuli) zo klinkt het veelbelovende motto van dit op het eerste gezicht serieuze 'naslagwerk'. Over een vermeende expeditie met De Griffioen gaat het, een fregat dat onder leiding van Kapitein Horzelhaak in 1774 een wereldreis ondernam met wetenschapslui aan boord die in opdracht van Amsterdamse kooplieden vreemde diersoorten moesten registreren, met het oog op een voorspelde nieuwe zondvloed. Het wrak van het schip werd in 1990 in raadselachtige toestand teruggevonden. In een later boven water gekomen Journael brengt professor Tjibbe Tjabbes verslag uit van de reis en in het onvoltooide manuscript Het Handtboeck Uijtsonderlijcke Beesten van het Aertrijck maakt hij met wetenschappelijke precisie het profiel op van tientallen onbekende diersoorten. Kunstenaar Fiel Venius maakte de detailtekeningen bij de lemmata van de ontdekte beesten. Journaal en handboek werden in dit nepverhaal slim gecombineerd. Het duurt even voor je als lezer in de gaten hebt dat je meesterlijk in de maling wordt genomen; zo écht lijkt al die aan een ongebreidelde fantasie ontsproten informatie. Vooral de illustraties van Fiel van der Veen zijn in al hun exactheid verbluffend overtuigend. Je zou op den duur wat graag gaan geloven in het bestaan van de penduulgoeroe, de Roodklopper of de Zielsnijder! (AL)
Onvervalst sprookje
De verfilming is al enkele weken in roulatie, en nu is ook de vertaling van deze Amerikaanse bestseller verkrijgbaar. Want dit wonderlijke verhaal over de muis Despereaux dateert al van 2003. Het is de derde kinderroman van de getalenteerde DiCamillo, die ons eerder al volledig wist te bekoren met De wonderbaarlijke reis van Edward Tulane. Deze roman haalt niet dat ongenaakbare niveau, maar is toch nog goed voor een zeer aangenaam leesavontuur.
Despereaux heeft zijn naam niet gestolen: hij is piepklein, heeft veel te grote oren, en leest boeken in plaats van erop te knabbelen. Tot grote ontgoocheling van zijn ouders. Tot overmaat van ramp wordt hij ook nog eens verliefd op de prinses van het paleis waar hij leeft. Voor de muizengemeenschap staat dat gelijk aan hoogverraad. Dus wordt Despereaux al op zeer jeugdige leeftijd genadeloos de kerker in gestuurd, het koninkrijk van de vijandige ratten. En dat is nog maar het begin van een spannend verhaal vol onverwachte wendingen waarin een sullig dienstmeisje, een kommetje soep en een stopnaald afwisselend om de hoofdrol strijden.
Het is DiCamillo gelukt om de sfeer van een onvervalst sprookje op te roepen, zonder dat het al te stereotiep, oubollig of melig wordt. Natuurlijk staan de ratten voor het kwade in de mens. Maar de op wraak beluste Chiaroscuro, de rat die centraal staat, is eigenlijk een soort donker spiegelbeeld van Despereaux, evengoed dromend van een ander leven dan dat voor hem lijkt weggelegd. De portrettering is in die zin niet al te zwart-wit. Naar het einde toe glijdt DiCamillo een beetje uit: het samenbrengen van alle verhaallijnen in een soort grote finale is haar helaas niet helemaal gelukt. Niettemin schittert dit dapper ambitieuze boek dankzij de vele kleurrijke personages, de vernuftige compositie die de spanning er moeiteloos in houdt, en niet het minst, de aanstekelijke humor. (PJ)
Heerlijk dagdromen
Met veel zin voor observatie tekent Lisa Boersen in dit heerlijke boek een kleine dagdromer, die door zijn in-de-wolken-gedrag niet beantwoordt aan de ambities van zijn bedillerige ouders. Die zetten dan ook verbeten alle middelen in om hun zoon Tim weer bij de zaak te krijgen: een zogenaamde 'focusleraar' moet voor meer concentratie zorgen. Op school brengt Tim er niet veel van terecht en wordt hij tot sukkel van de klas uitgeroepen door de weinig pedagogisch ingestelde juf. Terloops geeft Boersen hier terechte kritiek op de druk en de eigen geprojecteerde ambities waarmee ouders hun kinderen vandaag de dag overladen. In zijn droomwereld krijgt Tim de aandacht en waardering die hij in de werkelijkheid niet krijgt. Wegens zijn dagdromerstalenten is hij de ideale redder in nood voor Jani Kekke, een kleine zandstrooier à la Klaas Vaak, die zich enkel aan hem laat zien. Samen met de hartveroverende Russische au pair Svetlana zorgt 'slome' Tim ervoor dat de koningin uit haar honderd jaar durende slaap wordt gewekt, waarin ze per abuis door Jani Kekke was ondergedompeld.
A.M.G. Schmidt (Wiplala), Joke van Leeuwen (Kukel) en Doornroosje zijn hier niet ver weg. Toch laat Lisa Boersen een heel eigen, originele stem horen. Haar vertelstijl is erg vlot, humoristisch en meeslepend. Ze tekent haar - vaak karikaturale - personages met precisie en veel zin voor understatement uit. Een geestig en verfrissend verhaal waarin eigentijdse situaties en fantastische sprookjeselementen perfect samengaan. (AL)
Patrick Jordens & Annemie Leysen
Querido, 124 p., € 14,95.
ISBN: 9789045106571
vanaf 6 jaar.
Sylvia Weve (ill.)
De Eenhoorn, 32 p., € 12,50.
ISBN: 9789058385321
vanaf 3 jaar.
Lemniscaat, 94 p., € 10,95
ISBN: 9789056372897
vanaf 3 jaar.
Daan Remmerts de Vries (ill.)
Nieuw Amsterdam, 26 p., € 12,50.
ISBN: 9789046802489
vanaf 4 jaar.
Stichting Lezen, 264 p.,
ISBN:
vanaf 7 jaar.
Lannoo, 120 p., € 12,95
ISBN: 9789020980363
vanaf 7 jaar.
Fiel Venius (ill.)
Van Goor, 134 p., € 14,95.
ISBN: 9789047504122
vanaf 9 jaar.
Philip Hopman (ill.)
Querido, 184 p., € 12,90
ISBN: 978 90 451 0792 9
vanaf 9 jaar.
Nieuw Amsterdam , 104 p., € 11,50
ISBN: 978 90 468 0251 9
vanaf 8 jaar.
