Kunnen uw romans typisch Australisch worden genoemd?
"Wat heet typisch? Zoiets valt moeilijk te omschrijven. Mijn boeken zeggen wel veel over de Australische plattelandscultuur. In de setting alleen al: kleine geïsoleerde stadjes en dorpen, de natuur in al haar desolate pracht. Maar ook in de karigheid van woorden. Australiërs, vooral de plattelanders, zijn mensen van weinig woorden. Ze laten zich kennen door wat ze doen, niet door wat ze te vertellen hebben. Vooral geen sentimenteel, grootsprakerig gedoe. Hun emoties kom je uit kleine dingen aan de weet. Harry's vader in Aan de rivier, bijvoorbeeld, is zo iemand. Ook in zijn relatie met zijn zoon. Hoe hij bij het dagelijkse ritueel van het verdelen van een meloen, het mes doorgeeft aan Harry. Een symbolische daad stelt hij daarmee: je bent nu groot genoeg; doe jij nu maar... Hij geeft vol vertrouwen het leven en zijn verantwoordelijkheid door. Woorden zijn daar niet bij nodig.
"De dynamiek tussen vaders en zonen intrigeert me trouwens geweldig. Ik had zelf als jongste van zeven een perfecte relatie met mijn vader, en die heb ik ook met mijn twee zonen. Die interactie tussen mannen en jongens, die wil ik verkennen in mijn boeken.
"Ook die benepen Australische samenlevingen interesseren me. Je vindt ze overal, in zo'n onmetelijk land met amper 20 miljoen inwoners. Hoe mensen elkaar bekijken in een enge gemeenschap, boeiend is dat. In De roep van de wolf wonen twee families in een kleine, smalle vallei. De dynamiek die van zo'n situatie uitgaat, vind ik boeiend. In mijn volgende boek speelt zich een moord af in een plattelandsstadje. Daarin registreer ik de reacties van de bewoners op die gebeurtenis.
"In Aan de rivier is de setting wel heel relevant. De rivier is daar haast de protagonist geworden. Ze bepaalt het ritme in het boek, ze beheerst het bestaan van de bewoners. Ze neemt veel weg (Harry's vriendinnetje verdronk tijdens de overstroming, AL), maar tegelijk voedt ze de mensen, en geeft ze veel terug. Ik wil helemaal vertrouwd raken met een locatie voor ik aan een boek begin. Ik ga er vaak rondkijken. De roep van de wolf speelt zich af in mijn eigen stadje, zoals het er vroeger uitzag. Er zitten ook heel wat autobiografische elementen in mijn boeken verweven: de vlinderplaag die ik beschrijf, of hoe we naar de vliegtuigen gingen kijken, fietsen en zwemmen, samen stenen gooien in het water... Het was paradijselijk. Hoewel... Als kind verloor ik ook een broer, net als Harry zijn moeder en vriendinnetje verliest. Ik kom uit een arbeidersgezin. Er werd niet over die dood gepraat. Door erover te schrijven wilde ik een en ander beter begrijpen."
Uw boeken klinken erg nostalgisch. Zit er veel weemoed en heimwee in u?
"Niet echt, hoor. Ik kijk liever vooruit. Maar ik herinner me met veel plezier hoe het was. Ik vrees dat mijn zonen dat minder zullen doen. Wij waren veel vrijer. De wereld was nog niet zo gevaarlijk. Naar die zorgeloze vrijheid, daar heb ik wel heimwee naar. Ik heb een heerlijke kindertijd beleefd. Mijn moeder was een heel genereuze vrouw. Het enige wat ze me vaak op het hart drukte was: 'Raak vooral niet in de gevangenis verzeild!' Ik vrees dat we vandaag te veel druk zetten op onze kinderen. Op scholen worden jongens beoordeeld als potentiële gerespecteerde zakenmannen, en niet als de gerespecteerde jongelui die ze zijn. Dat vind ik beangstigend. Als we goed functionerende mannen willen, moeten we eerst goed functionerende jongens hebben."
U vestigde uw reputatie vooral met uw indrukwekkende 'verse novels', met uw verhalende poëzie. Waarom koos u voor dat genre? En waar zit het verschil met proza?
"Ik schrijf graag zuinig, ga graag economisch met woorden om. Volgens mij worden lezers veel actiever betrokken bij zo'n boek. Ze lezen trager; ze staan soms even stil bij wat ze lazen, om dan weer door te gaan. Zo lees je ook een gedicht, toch? Door het onuitgesprokene, de understatements in dit soort boeken participeert de lezer meer. Die woordzuinigheid past ook goed bij mijn personages. Het is haast spreektaal. Ik merk wel dat jongeren doorgaans eerst wat weigerachtig zijn. Poëzie is nu eenmaal niet echt populair. Pas later merken ze dat ze een echt verhaal aan het lezen zijn. Het schiet ook aardig op, natuurlijk, met al die witregels. Op die manier krijg je ook minder gretige lezers makkelijker over de streep, vermoed ik.
"Aan de rivier is voor mij pure poëzie. Elk hoofdstukje is een gedicht. Het is mijn lievelingsboek. Ik zit er zelf helemaal in. Zo kan ik er, vrees ik, geen meer schrijven. De roep van de wolf zou ik eerder 'verse' noemen. Geen poëzie, maar ook geen proza. Het verschil? Als prozaïst heb je meer details nodig. Neem de scène waarin Jake en zijn vader samen aan het kippenhok bouwen. Als prozaschrijver zou ik me algauw hopeloos verliezen in overbodige kleinigheden: in hun gesprekken, hoelang ze erover deden, welke materialen ze gebruiken, etc. Met een minimum aan woorden wilde ik de hechte band tussen vader en zoon duidelijk maken. En dat kon ik, door ze dat werk te laten delen. En door het plezier te laten voelen dat ze daarbij hadden. Op die manier kom ik meteen tot de kern van de zaak. De roep van de wolf heeft veel weg van een filmscenario. Je krijgt een opeenvolging van episodes: telkens een ander personage, in een andere locatie, met telkens één gebeurtenis."
Uw boeken moeten het vooral van de bijzondere sfeer hebben. Er gebeurt nauwelijks wat en er wordt veel nagedacht, gemijmerd.
"Ik volg steeds dezelfde strategie. Eerst kies ik de setting, vervolgens zet ik mijn personages neer, en ten slotte laat ik ze elkaar ontdekken, en leer ik ze zelf goed kennen. En dan komt wat er komt. Ik werk nooit bewust naar een bepaalde plot of ontwikkeling toe. Ik ben geïnteresseerd in de binnenkant van mijn personages, niet in wat ze doen. Ik wil weten wie en hoe ze zijn. Dat werkt wonderwel bij tieners. Ze willen mijn personages echt leren kennen en begrijpen. De plot kunnen ze zelf in elkaar puzzelen.
"De innerlijke monoloog is een geknipt stilistisch procedé voor wat ik wil bereiken. En dat reflectieve in mijn boeken, zo werkt ons verstand toch ook? We doen, we denken, we praten en dan herbekijken we de zaak. Meteen of later. Zo proberen we zin te geven aan een en ander."
Bepaald trendy zijn uw romans niet. U speelt duidelijk niet in op wat jongeren bezighoudt. Dat doen veel andere jeugdauteurs wel heel bewust. En ze worden er razend populair door.
"Ach, al die tienerzwangerschappen, die incest, die zelfmoordpogingen in jeugdromans... Ik word er wel eens wee van. Die auteurs beweren dat ze over het échte leven schrijven. Dat betwijfel ik. Ik wil het hebben over die 99 procent van de jongeren die een normaal leven leiden. Over hun onzekerheid rond verhoudingen met ouders of vrienden, hun zelfbeeld, en al die kleine dagelijkse dingen. Ik wil mijn lezers duidelijk maken dat hun doodgewone levens belangrijk, waardevol en interessant genoeg zijn. En dat doe ik bij voorkeur in metaforen en mythische kaders. Dan lukt dat beter."
Annemie Leysen
- °1958, Brisbane Australie, studeerde poëzie aan de universiteit van Queensland.
- Hij is fulltime schrijver en geeft lezingen op scholen in Australië, Groot-Brittannië, Singapore en de VS.
- Hij schrijft vooral poëzie en coming of age-romans voor adolescenten.
- Twee van zijn 'verse novels' werden in het Nederlands vertaald:
Aan de rivier en De roep van de wolf (Lemniscaat).
In 2009 verschijnt Cold Skin in vertaling. - Zijn werk werd herhaaldelijk bekroond in Australië en de VS.
Voor Aan de rivier kreeg hij een Gouden Zoen.
