Indringend liefdesverhaal vol muzikaliteit

De roep van de wolf

   Vorig jaar verscheen van de Australische auteur Steven Herrick de roman in vrije versvorm Aan de rivier. Annemie Leysen noemde dat boek toen een "indrukwekkend en pakkend cross-oververhaal over opgroeien en afscheid nemen, over herinnering en verlangen". Met De roep van de wolf weet Herrick moeiteloos het hoge niveau van zijn vorige te halen, misschien zelfs te overtreffen.
   Jake en Lucy zijn vijftien en zestien jaar. Ze zijn buren en wonen in een onherbergzaam dal in Australië: "op school zeggen ze allemaal/ dat we aan het ellendige eind van de wereld wonen". De families van Jake en Lucy bewonen de twee enige boerderijen in het dal, en voeren er een strijd met knoestige papierbomen en woekerende distels. Beide families hebben amper contact, ze kunnen niet goed met mekaar overweg. Een van de twistpunten is een mysterieuze wolf: volgens de vader van Jake houdt die zich schuil in de bergen rond het dal en heeft hij het op zijn schapen gemunt; maar Lucy is ervan overtuigd dat het om een verwilderde hond gaat, die ooit stevig in het been van haar pa heeft gebeten. Op een dag stelt ze Jake voor om de wolf/hond te gaan zoeken. Eigenlijk is het voor Lucy een manier om te ontsnappen aan haar bruut van een vader, die haar sinds haar twaalfde psychisch en fysiek mishandelt. Voor Jake is de tocht de buitenkans om uit te zoeken of zijn vader gelijk heeft: "Ik ga niet terug/ Niet voor ik heb bewezen dat pa gelijk heeft,/ of niet./ Ik ben nu te oud voor verhalen over wolven./ Het is tijd dat ik de waarheid ontdek". En de waarheid laat zich gelden, want tijdens de tocht ontluikt er een prille liefde tussen de twee eenzame, zoekende jongeren. Wanneer ze terugkeren naar huis zal niets meer zijn als tevoren.
   Weer een bijzonder mooi en sfeervol boek, deze nieuwe Herrick. Hij slaagt erin om met weinig maar uiterst zorgvuldig gekozen woorden en sterke beelden zowel het complexe innerlijke leven van zijn personages op te roepen als de barre omstandigheden waarin ze zien te overleven. Soms geeft hij zijn uitgepuurde zinnen een zeker ritme mee, waardoor je helemaal in de ban raakt van dit bezwerend poëtisch proza: "Hoog boven alles/ waar nooit iemand komt,/ waar de wolken treuzelen,/ waar ik me kan verbergen;/ waar ik op kille mistige avonden/ bij de rots kan gaan zitten/ om mijn gehuil te laten klinken/ in de diepe stilte". Wie op basis van deze regels denkt dat dit boek vooral zoetige koek is voor sentimentele romantici, heeft buiten de scherpe humor en de rake observaties gerekend. Herrick vindt steeds de precaire balans tussen de hardheid en/of de banaliteit van de realiteit en de kleine of grote onvervulde verlangens van zijn protagonisten. Behalve door de loepzuivere transparante stijl schittert deze roman ook door de rijkdom aan thema's en emoties: de rebelse intelligentie van Lucy, de moeizame communicatie tussen vaak gefrustreerde volwassenen, de impact van de natuur, het ontdekken van de liefde en de erotiek... Het doet bij wijlen denken aan de fragiliteit en de mythische dimensie van een Brockeback Mountain, of aan bepaalde verhalen van Carson McCullers. En zo is De roep van de wolf een even sober als indringend én ontroerend verhaal geworden van een schrijver die aan vrije verzen een muzikaliteit ontlokt die lang blijft nazinderen. (PJ)

Bijzonder geschakeerd tienerportret

Moeders zijn gevaarlijk met messen

   Voor de tweede keer op een rij sleepte Do Van Ranst (33) de Prijs Knokke-Heist in de wacht. Dat is een niet onaardige geldprijs van 12.500 voor een nog onuitgegeven jeugdboek voor jongeren van 12 tot 16 jaar. De jury moet daarvoor een keuze maken uit een reeks anonieme manuscripten, en dit jaar waren dat er niet minder dan vijftig. Dat Van Ranst opnieuw met de prijs aan de haal gaat, is opmerkelijk, omdat dit initiatief toch vooral 'aanstormend talent' onder de aandacht wil brengen. En onder die categorie valt Van Ranst al lang niet meer: zijn boek Mijn vader zegt dat wij levens redden, winnaar Prijs Knokke-Heist vier jaar geleden, werd onlangs bedacht met de Deutsche Jugendliteraturpreis, en hij is ook al de trotse eigenaar van twee Boekenwelpen. Maar goed, het bevestigt dus zijn talent, en ik kan me voorstellen dat de jury behoorlijk onder de indruk moet zijn geweest. Want Moeders zijn gevaarlijk met messen is een ronduit prachtig boek, laat dat vooral duidelijk zijn. Het is het relaas van Jef, een tiener met veel fantasie, zijn drie jaar oudere maar zwakbegaafde zus Iene, en zijn alleenstaande mooie moeder. Ze hokken met z'n drieën in een flat in een gebouw waar je armer bent naarmate je hoger woont. Zes verdiepingen boven Jef woont zijn Turkse vriendje Süleyman, die Jef vaak vervelend vindt maar met wie hij vele dode uren doorbrengt. Door samen te fantaseren over de borsten van Suza Moen, die op de derde verdieping woont, of door in de berging aan de straatkant, tussen de convector en de vuilniscontainers, mekaar de loef af te steken met straffe verhalen en klinkklare onzin. De moeder van Jef heeft sinds enige tijd een nieuwe vriend, Harry, en daar is Jef niet bepaald gelukkig mee. Zijn echte vader heeft hij nooit gekend, want zijn moeder heeft hem vermoord met een zesentwintig-centimeter-keukenmes; althans dat wil Jef graag geloven. Door een samenloop van omstandigheden begint hij te broeden op een behoorlijk macaber plan om ook Harry voor altijd uit de weg te ruimen...
   Het meest verrassende aan dit schitterende verhaal is de manier waarop Van Ranst zijn hoofdpersonage durft te ontluisteren: hij schrikt er niet voor terug om Jef te tonen in al zijn onhebbelijke grilligheid, bij momenten is hij ronduit een onuitstaanbare etter die vuile machtsspelletjes uitoefent op zijn vriendje. Maar wat een verademing om ook in een jeugdboek de 'jonge held' af en toe antipathiek, manipulatief en egocentrisch te mogen vinden! Evengoed getuigt Jef van een ontwapenende tederheid jegens zijn gehandicapte zus, en van een nog speelse, bijzonder aanstekelijke fantasie. Dit lijkt me de sterkste troef van Moeders...: dit verwarrende, zeer geschakeerde tienerportret. En verder zijn de overige kwaliteiten nauwelijks op te sommen: de compacte, beeldende stijl, de uiterst vlotte dialogen, de gedoseerde humor, de impliciete maatschappijkritiek, en vooral de erg mooi opgebouwde, vernuftige compositie, waardoor de climax en ontknoping helemaal organisch aanvoelen en je uiteindelijk toch nog verrast wordt. Een van Ranst grand cru, quoi! (PJ)

In de ban van de Dood

De boekendief

Wanneer de Dood een verhaal vertelt, kun je maar beter luisteren, zegt de ondertitel op de cover van de intrigerende roman De Boekendief van de Australische auteur Markus Zusak. Wie dat advies ter harte neemt, wordt onweerstaanbaar meegezogen in het ontroerende, geestige, en hoogst origineel gecomponeerde verhaal over Liesel Meminger. 550 pagina's lang onderhoudt de Dood de lezer over een hoopje mensen uit de Himmelstraat in Molching, een benepen stadje in de buurt van München en Dachau, tijdens de Tweede Wereldoorlog. Liesel wordt er door haar moeder om veiligheidsredenen ondergebracht bij een pleeggezin. Tijdens de treinreis daar naartoe neemt de Dood Liesels kleine broer Werner mee. Dat hoort nu eenmaal bij zijn job, verklaart hij verontschuldigend. Daarbij raakt hij voorgoed gefascineerd door het oudere zusje en haar geschiedenis. In haar radeloze verdriet raapt Liesel na de begrafenis een boekje op dat in de sneeuw verloren lag, een Doodgravershandboek, een handleiding in 12 stappen naar succesvol doodgraven. Dat boek wordt de enige troostende herinnering aan haar dode broer en aan een verdwenen kindertijd en met die diefstal stelt ze meteen een eerste daad van verzet tegen de gang van zaken. Gestolen boeken vormen de rode draad in dit bizarre oorlogsverhaal. Aan het eind zal Liesel er veertien verzameld hebben, die stuk voor stuk een link hebben met wat haar overkomt. De Boekendief is een boek over de troostende en vernielende kracht van woorden en verhalen. Gekweld door boze dromen leert Liesel tijdens eindeloze slapeloze nachten lezen. Haar pleegvader Hans Hubermann - de zachtaardige accordeonist "met de zilveren ogen" - wordt haar leraar. Met engelengeduld en met het Doodgravershandboek als macaber didactisch materiaal. Boeken stelen wordt een onweerstaanbare drang voor Liesel, want woorden werken verslavend, en bieden een bevrijdend tegengewicht tegen de woorden waarmee Hitler een waanzinnige oorlog voerde. Later zal Max Vandenburg, een in de kelder van de Hubermanns ondergedoken Jood, de bladzijden van Mein Kampf met witte verf overschilderen en er een nieuw verhaal in schrijven voor Liesel, als bezegeling van hun vriendschap. En na een soort Kristalnacht in het stadje, redt Liesel alweer een boek uit de brandstapel. In de schuilkelders brengt Liesel soelaas met haar voorleessessies en uiteindelijk zal het boek dat ze zelf in de kelder zit te schrijven voor haar redding zorgen tijdens een verwoestend en moordend bombardement.
   De Boekendief is niet nog maar eens een oorlogsverhaal over nazi-Duitsland en de Holocaust. Dat heeft alles te maken met het bijzondere vertelperspectief en met de merkwaardige chronologie. Zusak voert de Dood op als een meesterlijke verteller met kennis van zaken. Geen voorspelbare 'Magere Hein' met zeis en ander toebehoren, maar haast van vlees en bloed: cynisch, grappig, welsprekend, irritant bedillerig, teder en vol mededogen tegelijk, doet hij zijn curieuze verhaal en probeert hij de sympathie van de lezer te winnen. Hij blijkt al even bang voor de mensen als die voor hem zijn. En bovendien "gekweld door mensen" en het menselijk ras: "hoe één en hetzelfde tegelijkertijd zo lelijk en zo prachtig kon zijn, en zijn woorden zo vernietigend en zo briljant". Markus Zusak maakte een briljant geschreven en ingenieus bedacht cross-overboek, dat onlangs terecht met een Zilveren Zoen werd bekroond. (AL)

Copyright © De  Morgen   .::.  27 februari 2008

Vorige pagina  .::.   Home

TH Boekenbos - Besprekingen/boekbesprekingen/recencies van kinderboeken, jeugdboeken, poëzie