Waarom zijn de bananen krom?

In de reeks 'Wat kinderen willen weten' verscheen Waarom hebben we tien tenen?. Op deze en andere prangende vragen van jonge kinderen wordt in woord en beeld uitsluitsel gegeven. Waarom je vingers bij het baden verrimpelen, bijvoorbeeld, of hoe het komt dat haren grijs worden. Leukigheid was hier duidelijk niet de bedoeling. Het wordt allemaal nogal sec en humorloos uit de doeken gedaan en het klinkt soms erg wetenschappelijk. De tekeningen en de overvloedige foto's mikken dan weer op een jonger publiek. Maar verhelderend is dit boekje alleszins.

Grappiger en toch ook informatief is Kleine kriebelbeestjes, in een prachtig geïllustreerde vernieuwde uitvoering. Over wat er zoal aan insecten rondvliegt en -kruipt, gaat het hier. Het lieveheersbeestje heet hier "de rover met de rode jas", en de langpootmug wordt de "glazenwasser zonder spons". Accurate informatie wordt afgewisseld met aardige anekdotes en weetjes. Neerbuigend uitleggerig wordt het nooit. Ditte Merle schrijft luchtig en toegankelijk en de tekeningen van Guida Joseph zijn al even kleurrijk en springerig.

Voor wat oudere kinderen vanaf een jaar of tien geeft de Muziekencyclopedie voor de jeugd een initiatie in alles wat met muziek te maken heeft. Twee kinderen, Niels en Marieke, fungeren als doorgeefluik voor de alfabetisch geordende informatie. Daardoor wordt een en ander lichter verteerbaar, maar die strategie maakt het boek weleens wat krampachtig leuk en aantrekkelijk en komt de stijl niet echt ten goede: "'Niels, je bent er vandaag niet met je hoofd bij! Je zit toch niet aan een meisje te denken?' Plagend stoot de pianoleraar hem aan. Niels wordt rood. 'Nee, maar wel aan een prachtige melodie, namelijk aan het begin van Mozarts klarinetconcert.'" En meer van dat. Overigens is dit wel een handig geconcipieerd naslagwerk: muzikale begrippen, termen en genres worden duidelijk toegelicht en een lijst van componisten en een interessant register achteraan maken het boek bijzonder bruikbaar. Een lijstje met symbolen helpt je op weg.

Een informatief boek over verzonnen wezens is niet zo alledaags. In Het boek van de fantastische dieren worden dieren die al eeuwen tot de verbeelding spreken met een grappig 'sérieux' onder de loep genomen. De centaur, de sirene, de weerwolf, de feniks, de negenkoppige hydra en de vampier... ze passeren allemaal de revue, maar ook minder evidente personages als Garm, Al-Bourâq en de minotaurus krijgen hier letterlijk een eigen paspoort. De uitbundige en grappige illustraties en de geestige vertelstijl maken het boek helemaal vermakelijk. In dezelfde reeks verschenen ook nog Het boek van de wolf en Het boek van de toekomst. En die zijn al even onderhoudend.

Filosoferen is dan weer volop aan de orde in drie prachtig vormgegeven boekjes (7+) uit de reeks 'FiloSofie voor kids': Waarom leef ik?, Wat voel ik? en Wat is goed, wat is kwaad?. Zware kost, als je het zo hoort, maar in dit geval bijzonder toegankelijk en kindvriendelijk bereid. De Frans-Canadese filosoof Oscar Brenifier bedacht een origineel en bruikbaar procédé om kinderen aan het denken te zetten. Socratische maieutiek en Hegeliaanse dialectiek liggen ten grondslag aan zijn systeem.
Kennisoverdracht over filosofen en hun opvattingen is hier niet de bedoeling. Wel de praktijk van de verwondering, van het ter discussie stellen en van de confrontatie van meningen. Elk boek is opgebouwd rond zes grote vragen over een thema. Voor elke vraag krijg je verschillende antwoorden, die op hun beurt door weer nieuwe 'ja, maar'-vragen worden bestookt. Aan het eind komt er telkens een voorzichtige synthese én een uitnodiging om jezelf een aantal vragen te stellen. Een voorbeeld: "Word je later kampioen?", is een van de hamvragen. Een mogelijk antwoord: "Ja, want daar droom ik van", wordt meteen bevraagd met vier 'ja, maar'-reacties als "Kan een droom je niet beletten om te leven?", of "Kun je van droom veranderen in de loop van je leven?" Na een korte samenvatting krijg je weer wat denkvoer: "Sta jezelf toe om het leven groot en mooi te zien", of "Besef dat ook een kampioen een heel gewoon mens is." Brenifier wil kinderen, verprutst als ze zijn door de televisie en door het oprukkende individualisme, opnieuw kritisch leren denken. Dat doet hij door de basisstappen van de filosofie - analyse, probleemstelling en synthese - op kindermaat te vertalen. Alleszins een mooie introductie in de dialectiek. Elk boek is even knap en origineel vormgegeven en de drie illustratoren zorgden voor een eigen opmerkelijke invulling. Een erg bijzondere reeks. Het valt af te wachten of ze ook nog het beoogde effect zal halen.

E. Hoebrechts, J. Kindt *Waarom hebben we tien tenen?* Zwijsen, Tilburg, 44 p., € 12,45. vanaf 8 jaar.	Ditte Merle Guida Joseph(ill.) Kleine kriebelbeestjes Van Holkema & Warendorf, Houten , 72 p., € 12,99. vanaf 10 jaar.	Katy Couprie Antonin Louchard *In de tuin* Lannoo, Tielt, 180 p., € 13,95. vanaf 3 jaar.
Monika & Hans-Günter Heumann A. Schürmann (ill.) *Muziekencyclopedie voor de jeugd* De Fontein, Baarn, 171 p., € 19,95. vanaf 10 jaar.	B. Coppin Joann Sfar (ill.) *Het boek van de fantastische dieren* Biblion, Den Haag , 140p., € 19,95. vanaf 9 jaar.	Oscar Brenifier Clément Devaux (ill.) Serge Bloch (ill.) Jéroùe Ruillier (ill.) Wat is goed, wat is kwaad? Waarom leeft ik? Wat voel ik? Davidsfonds/Infodok, Leuven, 96 p., € 11,48 (per deel). vanaf 8 jaar.

Waarom zijn de bananen krom?

Kinderen weten graag waarop en waaraan, hoe een en ander werkt of in elkaar zit en wat de bedoeling kan zijn van het 'ondermaanse'. Encyclopedieën en vraagbaken om die honger naar kennis te stillen verschijnen in alle soorten en gewichten. Ook filosofie ligt goed in de kinderboekenmarkt.

Annemie Leysen