Pijnlijke zwervels en pesterige dwergen

Een liefdesverhaal of een portie spanning? Kinderen en jongeren die graag lezen, hebben deze zomer keuze te over. Belle Kuijken geeft enige tips.

Een liefdesgeschiedenis
Benny Lindelauf is geen klinkende naam, maar zeker weten dat daar met zijn derde boek verandering in zal komen, want Negen open armen is van een zeldzame authenticiteit. Het is een omvangrijke familiekroniek, gesitueerd in Zuid-Limburg, op de grens met Duitsland. De lezer wordt voorgesteld aan een ongewoon groot gezin uit de jaren dertig, met oma Mei, 'de Pap' en de kinderen. Drie zussen en vier broers, door verteller Fing, het oudste meisje, 'onze broers' genoemd, een eerder vage groep familieleden die straks man gaan worden. Het gezin verhuist voor de zoveelste keer naar een nieuwe plek. Een groot, bizar huis dat gelegen is aan een winderige landweg met de bijnaam de Sjlammbams Sahara. Die soms stoffige, soms modderige weg naar nergens speelt een hoofdrol: ze verbindt het huis met de stad en de school, is de enige vluchtweg, is de geheime ontmoetingsplek voor twee ongelukkige geliefden. In de drie delen wordt het geheim stukje bij beetje aan de lezer verteld.
   In het eerste deel volg je de drie zusjes die geheimen ontdekken in en om het huis. Je leert de hulpeloze vader kennen wiens zaakjes steeds mislukken. Hij zal weer eens proberen "het tegendeel van zorgen" te bereiken en brood op de plank te brengen. Oma Mei zwaait de plak. Ze is streng en onmisbaar. 's Avonds vertelt ze aan de kinderen familieverhalen, die als kostbare schatten worden bewaard. Het tweede deel is een lang geleden gebeurde liefdesgeschiedenis tussen een zigeunermeisje en de jonge meubelmaker Sjar, de eerste bewoners van het huis. Maar verteller Fing voelt aan dat oma Mei de waarheid niet vertelt en ze rust niet uit tot ze (in deel drie) alles weet over die oude, ongelukkige romance.
   Negen open armen is geschreven met een enorme warmte, liefde voor het leven en aanstekelijke humor. Vol met terloopse grapjes en opmerkingen, kleurrijke relikwieën uit het volksleven van de vorige eeuw - processies, nonnenscholen, de kolenboer -, Zuid-Limburgse uitdrukkingen en bijzondere namen - een hond die Sjtom Bees heet bijvoorbeeld. De kinderen zijn zichzelf en dus geloofwaardig, de dialogen zijn levendig en spits, de beschrijvingen roepen onmiddellijk scherpe beelden op. Je leert de zusjes goed kennen. Ze zijn allemaal anders en herkenbaar. Op een vlotte, haast terloopse manier vlecht Lindelauf bijzonderheden over de personages in het verhaal. Die van het jongste meisje bijvoorbeeld, met haar pijnlijke 'zwervel' (zwervend ruggenwervel), die haar verplicht dag in dag uit een strak aangetrokken 'rechthouder' te dragen.
   Negen open armen doet denken aan werk van Henri van Daele, door eenzelfde haast melancholische blik op het volkse leven van weleer, toen de wereld nog niet groter was dan je eigen dorp. Ook Van Daele verwerkt de klanken van een dialect in een verzorgde en prachtige eigen taal, met onderhuidse, fijne humor. Benny Lindelauf schrijft sterk verhalend en poëtisch tegelijk. Daar waar het verhaal vager en gevoeliger wordt, herinnert het aan Het is de liefde die we niet begrijpen van Bart Moeyaert, of aan Broere, vanwege de gekoesterde jeugdherinneringen aan een groot gezin, dat een wereldje op zich vormt. Het boek heeft nu eens de plezierige lichtheid van ingekleurde zwart-wit-prentkaartjes, dan weer de dramatiek van een noodlottige liefdesgeschiedenis. Kortom: Negen open armen is niet zomaar een goed boek. Het is een van de mooiste verhalen die ik las, ongewoon hartverwarmend, in een bijzonder knappe en eigen stijl en in een taal om je aan te laven.

Benny Lindelauf
Negen open armen
Querido, Amsterdam, 250 p., € 14,95.
vanaf 11 jaar.

Het geheim van de verdwenen muntjes
Italië-kenner Rindert Kromhout schreef een detective voor kinderen die zich afspeelt rond de Romeinse Trevi-fontein. De muntjes die toeristen daar in het water gooien, verdwijnen systematisch. Francesco, een jongen die op het plein woont, stelt een onderzoek in en houdt de vaste gasten op het plein in het oog. Het is een luchtig, voorspelbaar verhaal dat, behalve een verrassend einde, weinig om het lijf heeft, en dat is ook de bedoeling. Het is een prima detective voor weinig ervaren lezers. Dit boek verscheen in de reeks 'GEHEIM', waaraan ook een schrijfwedstrijd vast hangt. Kinderen kunnen zich informeren op www.geheimvan.nl

Rindert Kromhout
Het geheim van de verdwenen muntjes
Leopold, 89 p., € 11,95.
vanaf 8 jaar.

Bungelend aan een staartje Een muis op de redactie
De Italiaanse schrijver van de reeks detectives voor kinderen vanaf zeven jaar stelt zich voor als het hoofdpersonage: Geronimo Stilton, een muis die werkt op de redactie van de krant van zijn grootvader. Daar vloeien allerlei avonturen uit voort. De boeken van Geronimo Stilton zijn razend populair in Italië en de Verenigde Staten, en worden ook hier erg veel gelezen. Meteen valt de plezierige aanspreekstijl op: de muis vertelt vlotjes zijn wedervaren, met kwinkslagen en veel hilarische grappen. De vormgeving heeft zich geamuseerd met deze reeks: tientallen verschillende lettertypes worden gebruikt om woorden kracht bij te zetten, er is geen enkele bladzijde zonder scheve, gekleurde of gekrulde woorden. Dat maakt het lezen, afhankelijk van de lezer, moeilijker of uitnodigender. Geronimo Stilton is van het goede onderhoudende soort: pretentieloos maar knap geschreven.

Geronimo Stilton
De familie duistermuis, Bungelend aan een staartje
Bakermat/Lannoo, € 8,95.
vanaf 7 jaar.

De jacht op Vermeer De jacht op Vermeer
De jacht op Vermeer start veelbelovend met anonieme brieven die bij drie verschillende mensen worden afgeleverd. Het is een oproep om te helpen bij een misdaad die "een van de grootste schilders ter werled onrecht (heeft) aangedaan". Dan volgt een verhaal van de kinderen Calder en Petra en hun geheimzinnige juf. Een werk van de schilder Vermeer wordt gestolen uit het museum. Tot hun ontsteltenis ontdekken de kinderen dat de juf er iets mee te maken heeft. Het regent aanwijzigingen, die samen nog meer raadsels oproepen. De ware hoofdpersoon van dit verhaal (en dat is bijzonder) is Vermeer, en bij uitbreiding, kunst in het algemeen. Schrijfster Blue Balliett wilde meegeven hoe waardevol kunst is in ieders leven én hoe spitsvondig kinderen kunnen zijn. De setting is Hyde Park, waar tekenaar Brett Helquist, beroemd door zijn illustraties bij de Ellendige avonturen van Lemony Snicket, dagen heeft vertoefd om zijn knappe tekeningen zo getrouw mogelijk te documenteren. De jacht op Vermeer, het debuut van Balliett, wordt door de Amerikaanse pers de hemel in geprezen. Nochtans is het verhaal springerig en ongeloofwaardig en is de taal middelmatig.

Blue Balliett
Brett Helquist (ill.)
De jacht op Vermeer
Vassallucci, 243 p., € 16,50.
vanaf 8 jaar.

Spiderwick Kronieken Spiderwick
Beter geschreven maar ook veel eenvoudiger, zijn de 'Spiderwick Kronieken', een reeks boekjes van Tony Di Terlizzi en Holly Black. Die serie is duidelijk geïnspireerd op de razend populaire Ellendige avonturen van Lemony Snicket. Kinderen in weinig fortuinlijke omstandigheden beleven een spannende en fantasierijke geschiedenis. Tweelingbroers en grote zus verhuizen naar een geheimzinnig oud huis en vinden er sporen van de elfenwereld. Ze maken kennis met Duimeldop, een pesterig dwergje. De toon is vlot en parodieert halvelings het spannende genre.Twee van de negen delen zijn inmiddels in het Nederlands uitgegeven. Het zijn prachtige boekjes, kleine hebbedingetjes die bijzonder mooi zijn uitgegeven. Het einde verwijst naar een volgend deel: de spanning wordt er in gehouden, zoals bij een tv-feuilleton.

(http://www.diterlizzi.com )

Holly Black
Tony DiTerlizzi (ill.)
De Spiderwick Kronieken
Vassallucci, € 12,50 per deel.
vanaf 8 jaar.