Auteurs
als Marjolein Krijger en Klaas Verplancke gebruiken al langer foto's in hun
illustratiewerk, en er zijn ook wel kartonboekjes voor peuters met gefotografeerde
koeien in plaats van getekende. Maar de recente oogst boeken waarin foto's centraal
staan, is toch opmerkelijk. De tuinmannen en het oneindige geluk van
Geert de Kockere is er één van. Het is het resultaat van vele
uren fotograferen in de natuur. De hoofdpersonages zijn insecten en andere kleine
beestjes, in volle actie en tientallen malen vergroot. "Niet de technische
perfectie is mijn bekommernis", zegt de dichter/fotograaf, "maar wel
de poëzie." Hij benadrukt dat dit geen wetenschappelijke fotografie
is. De afdrukken moeten meer zijn dan een "soortjesfoto", en flirten
wat met de regels van de kunst om een eigen ziel te krijgen. De macro-opnames
zijn, volgens een rigide vormgeving, telkens vergezeld van een poëtische
regel. Geert de Kockere dicht de insecten een hoger bewustzijn toe, en laat
hen zoeken naar "het oneindige geluk". Bij een kleine blinkende vlieg
in veel groen staat: "Voor het kleine vliegje is het iets in de verte.
Iets wat nog vaag is. Maar het is er. Ergens. Iets." Een hommel diep in
een witte bloemkelk "zoekt het meer in de diepte". Dit boek zit vol
met prachtige fotografie, niet loepzuiver maar wel fascinerend. Hier en daar
is de samengang van beeld en tekst veel minder boeiend, wordt het geheel net
iets te hoogdravend. Maar desondanks is De tuinmannen een pareltje voor
lezers van alle leeftijden. 
In de tuin is het vervolg van Heel de wereld en Grote ogen
kleine buik, succesvolle kunstzinnige prentenboekjes van het Franse duo
Katy Couprie en Antonin Louchard. Het zijn redelijk lijvige vierkante boekjes
met paginagrote kleurrijke prenten zonder tekst. De associatieve volgorde van
de prenten vertellen vanzelf een verhaal. In de tuin is een ode aan het
buitenleven. Een jongen speelt met een vlindernetje. De prent ernaast toont
een lino van een grote vlinder. Onderwerpen verschuiven langzaam. Een hyacint
met blote wortels doet denken aan wortels onder de grond, die dan weer een prent
van ondergrondse behuizing van mollen en mieren assimileren. Een foto links
toont de scherpe blik van een kat naar een houtsnede (rechts) van een nest vogeltjes.
Grappige beelden ook: er staat ergens een vrouw haar gazon te stofzuigen, en
er komen kinderen uit de bloemen. De auteurs hebben materialen en technieken
door elkaar gebruikt. Schilderijtjes, beschilderde foto's, digitale fotografie,
allerlei grafische technieken. In de tuin biedt schier onuitputtelijk
kijkplezier.
Van
de jonge auteur Pieter Gaudesaboos verscheen een tweede boek: Negen schijfjes
banaan, een kijkboek met foto's. Zijn debuut, Roodlapje, was meteen
een succes: het eindigde verrassend op de shortlist van de Gouden Uil voor Jeugdliteratuur
en verdiende een Boekenpluim. Gaudesaboos is audio-visueel kunstenaar en dat
zie je. Negen schijfjes banaan is een absurd verhaal over bananenschijfjes
die het in de koelkast te koud vinden en 's nachts op zoek gaan naar een betere
slaapplaats. Gaudesaboos heeft voor zijn verhaal alleen maar foto's gebruikt
en daarbij een technisch hoogstandje bereikt: de schijfjes zijn echt, en ze
lijken te leven als ze de stapel vuile kopjes in de keuken beklimmen of achter
elkaar aan de trap op lopen. Naar eigen zeggen is het precies het samengaan
van het realistische decor en de duik in het surreële dat de auteur fascineert.Het boek heeft een bijzondere sfeer: de uittocht van de schijfjes banaan vindt plaats in een somber herenhuis met veel donker gebeitst hout. Geel en warm donkerbruin zijn de hoofdtonen. Het verhaal heeft de vorm van een klassiek aftelboekje: er blijft altijd ergens een schijfje hangen, en toen waren ze nog met acht... Ze vinden allemaal een behoorlijker slaapplekje. Ook al is dat dan op de bril van de wc, op de rug van een harige hond of in een bodempje chocolademelk: voor schijfjes banaan is dat allang goed. Een absurd idee dat van veel lef getuigt en prachtig is uitgevoerd. Uitgeverij Lannoo hecht nu al een tijdje bijzondere aandacht aan de vormgeving van haar boeken. Negen schijfjes banaan is een parel aan de kroon.
Foto's
zijn dus niet langer enkel in informatieve boeken voor kinderen te vinden. Het
omgekeerde is zelfs waar. Tot nog toe werd het thema van een informatief boek
hoofdzakelijk met de objectiviteit van foto's geïllustreerd. Dat is niet
zo bij de iQ boeken van Querido. Er verscheen pas een nieuw deel van de reeks
over vakantielanden. Kort voor de jaarlijkse uittocht naar het Zuiden ligt Italië
van de hand van Rindert Kromhout in de boekhandel. Het is de waardige opvolger
van Frankrijk en Alles over Spanje. Met eten als rode draad hervertelt
Kromhout legendes en anekdotes uit de geschiedenis van het land. De toren van
Pisa, de paardenrace van Siena, het heilige bloed van San Gennaro en de David
van Michelangelo. De populariteit van de vele barretjes in Italiaanse steden,
de Lega Nord, de maffia en de passie voor voetbal. Het overgrote deel van het
verhaal is zonnig en vrolijk. Maar volledigheidshalve beschrijft Kromhout ook
de vuile buitenwijken, de industrie en armoede.Rindert Kromhouts enthousiasme is besmettelijk: jonge lezers en hun ouders zullen meteen zin krijgen om te vertrekken. Ook al staan er dus geen foto's in. Je moet de olijfboomgaarden, de drukke Romeinse straten en het werfje in Venetië waar gondels worden gerepareerd, erbij denken. Er is niet één reproductie te zien uit het rijke Italiaanse erfgoed. De tekeningen van Jan Jutte geven alleen typetjes en grapjes weer. Het is een keuze van de uitgever om de informatieve boeken alleen op een subjectieve manier te laten illustreren. Ik stel me voor dat je Italië bij voorkeur ter plekke leest, ergens buiten, waar je de beelden uit de eerste hand hebt. Dan zijn foto's overbodig.
