In
De kleine soldaat van Paul Verrept is dat alleszins het geval. Ik ken
alvast geen beter boek dan dit om de hele oorlogsgekte van vandaag - voor
zoiets mogelijk is - duidelijk te maken aan jonge kinderen. Verrept doet dat
heel subtiel en sober, in woord en beeld. De eerste prent toont de kruin van
een klein jongetje dat aan een keukentafel een speelgoedtank met een klein
soldaatje erin zit te bekijken. "Op een dag was het oorlog", klinkt
het laconieke commentaar, dat meteen de aanloop is naar wat volgt. Wat eerst
een onschuldig spel leek, wordt harde werkelijkheid. "Sommige mensen
begrepen waarom", zegt de jonge verteller nog. Op prachtige, hevig gekleurde
prenten roept Verrept op wat een oorlog betekent en wat die kan aanrichten.
Aandoenlijk is de knuffel die de kleine soldaat tot in de loopgraven toe gezelschap
houdt. Een vondst! Nergens 'over the top', dit boekje. Alles blijft
ingehouden en haast nuchter observerend. De goede jonge verstaander verzint
er zelf zijn verhaal wel bij.
Ook
twee leuke 'vader-boeken' van twee Engelse grootmeesters op mijn keuzelijstje.
Vaders moeten het vaak afleggen tegen knuffelende moeders of schattige grootouders.
Niet hier. Mijn papa van Anthony Browne is alweer prachtig gemaakt.
In zijn typische hyper- en tegelijk surrealistische stijl voert Browne een
wat sufogende, corpulente, kan-het-gewonere vaderfiguur op in een saaie geruite
kamerjas en op pantoffels. Niet meteen de gebruikelijke onaantastbare macho,
dus, maar voor de kleine ikverteller een absolute held. Fantasie en werkelijkheid
doorkruisen elkaar voortdurend, zoals dat vrijwel altijd het geval is in Brownes
boeken. De visuele rode draad wordt gevormd door het ruitjespatroon van de
kamerjas, dat op elke bladzijde terugkomt. Ook de kleine grappige details
maken dit kleine boekje tot een feest.
Over
loslaten en vasthouden gaat Laat me niet los! van Jeanne Willis, bijzonder
mooi geïllustreerd door Tony Ross. Door en door Angelsaksisch, dit boek:
paginavullende aquareltekeningen met weidse parken en luchten, bloemetjesinterieurs
en ras-Engelse personages. Van een klassiek gegeven - leren fietsen - maakte
het duo een ontroerend verhaal over grootwordende kinderen en over hoe moeilijk
dat kan zijn voor ouders. Langzaamaan keren de rollen zich om: de hulpeloze
Sofie wordt door haar zelfverzekerde vader geïnitieerd in het fietsen.
"Sofie, ik hou je stevig vast, ik laat je heus niet gaan. Ik hou je vast
tot jij het zegt. We doen het zachtjesaan", wordt op het eind haast letterlijk
herhaald door de dochter. Mooi is ook hoe het fietsen de wereld laat opengaan
voor het kleine meisje: je ziet haar regelrecht vanuit het park een verre
jungel binnen fieten.
Met
Mijnheer Ferdinand maakte Carll Cneut een van zijn indrukwekkendste
prentenboeken tot nog toe. Hij illustreerde op briljante wijze een poëtisch
verhaal van Agnes Guldemont die naast haar grafische activiteiten nu ook als
kinderboekenschrijfster debuteerde. Het verhaal: Mijnheer Ferdinand mist iets.
Alleen weet hij niet wat het is. Een soort midlifecrisis overvalt hem en hij
heeft nergens meer zin in. Hij is alles kwijt. "Een blauw gevoel is in
hem komen wonen. Doorzichtig. Als ijs." Hij gaat dan maar op zoek naar
wat hij kwijt is. In huis vindt hij enkel wat onbenullige dingen. De chaotische
stad, prachtig verbeeld op twee paginagrote prenten vol hollende en tollende
wezens in helle, drukke tinten, brengt evenmin soelaas en ook de bibliotheek
levert niets op. Op een aandoenlijke plaat zie je de arme kerel helemaal in
totale apathie verglijden op een bank in het park. De hele houding, de compositie
en het kleurgebruik suggereren meer dan woorden kunnen zeggen. Stilaan ontdekt
hij, door verschillende bijzondere ontmoetingen, dat het tenslotte allemaal
een kwestie van kijken is: "Je moet heel aandachtig kijken, zegt hij.
En lang genoeg, dan zie je allerlei dingen die anders zijn." En nog een
gulden raad van een oude man: "Als je iets wil vinden, moet je heel langzaam
te werk gaan. Zo langzaam dat alles stil wordt." Cneut geeft de herwonnen
levenslust weer door zijn mannetje Ferdinand voorzichtig verheerlijkt te laten
zweven door al het kleine moois wat de wereld te bieden heeft. Een boek met
een duidelijke boodschap voor jong en oud om heel langzaam te lezen en te
bekijken.
Ook
Wortels of de tijd die wachten heet is niet zomaar een plaatjesboekje.
Bologna Ragazzi winnaar Klaas Verplancke schreef zelf het bijzonder geïllustreerde
boek. Alweer wordt een gekwelde protagonist opgevoerd: een mensenschuwe, eigenzinnige
eenzaat; een klein, gedrongen, nors mannetje ("niet groter dan twee keer
niezen"), met een stevige helm tegen ongewenste indringers op zijn kop,
zit als heuvelwachter op de top van zijn berg te wachten. Waarop weet hij
niet "en het komt ook nooit". Het klinkt allemaal behoorlijk filosofisch
en Becketiaans. "Er is tijd, veel tijd, de tijd die wachten heet."
Het dal benden is de vijand, een zwarte, gulzige slang die hapt naar alles
wat de helling afkomt. En toch: een zaadje levert een boom op, Kerel, een
warme, omarmende vriend en de tegenpool van de wachter die dat nieuwe gezelschap
na zijn lange gewilde isolement maar heel langzaam kan accepteren. Bovendien
ontneemt die nieuwe aanwezigheid hem zijn reden van bestaan: het wachten lijkt
plots overbodig. Kerel blijkt een rasverteller, die zijn inspiratie uit zijn
wortels en de aarde zuigt. De drie verhalen moeten het thema van het boek
verder vertolken en dat komt wat gemaakt over. Op het eind opent Kerel onvermoede
perspectieven voor de heuvelwachter: zijn gevelde stam ligt als een loopbrug
klaar om zijn vriend de wereld te laten verkennen. Een prachtig beeld! Overigens
is Wortels een zuinig geschreven boek, met functionele repetitieve
passages en met sobere, vaak minimalistische illustraties. Het gedemte kleurgebruik
en de uitgekiende compositie maken het helemaal af.
Klaas Verplancke
Wortels
Davidsfonds/Infodok, Leuven, 48 p., €
13,50.
vanaf 3 jaar.
Agnes Guldemont
Carll Cneut
Wortels
De Eenhoorn, Wielsbeke, 26 p., € 17,50.
vanaf 3 jaar.
Tony Ross
Jeanne Willis
Laat me niet los!
Sjaloom, Amsterdam, 28 p., € 11,45.
vanaf 3 jaar.
Anthony Browne
Mijn papa
Van Goor, Amsterdam, 28 p., € 5.
vanaf 3 jaar.
Paul Verrept
De kleine soldaat
Clavis, Hasselt, 23 p., € 12,50.
vanaf 3 jaar.