'Fahrenheit 451', Leesbevordering voor jongeren
Lezen is tof
De ambities zijn bescheiden wat betreft 'Fahrenheit 451', het eerste grote leesbevorderingsproject van de pas opgerichte Stichting Lezen. 'We zouden het mooi vinden mochten mensen die tot nog toe nooit lazen, af en toe een boek vastnemen.'
Of
bij nader inzien verlangen ze toch heel wat meer: "We hopen dat het leesplezier
groeit. Dat boeken een plaats krijgen in iemands leven, dat lezen deel uitmaakt
van leven."
Een van de problemen waar 'Fahrenheit 451' mee geconfronteerd
werd, is het slechte imago van boeken. Lezen is niet populair. Om die reden
grepen er de afgelopen maand een aantal ontmoetingen plaats tussen leerlingen
en bekenden van de televisie. Jan Schepens, An Jordens, Nathalie Wijnants
e.a. deden hun leesplezier uit de doeken voor in totaal meer dan 1.200 leerlingen.
Die ontmoetingen werden zo laagdrempelig mogelijk gehouden: geen gepreek over
de zin van lezen. Er werd zelfs ruiterlijk toegegeven dat ook soap-auteurs
en tv-persoonlijkheden soms niet veel lezen. Jongeren die niet graag lezen
konden zich op die manier identificeren met de man of vrouw vooraan. Ze voelden
zich vooral niet geïntimideerd.
Stichting Lezen heeft gekozen voor 'de zachte aanpak'. 'Lezen
is tof' is de simpele boodschap. Op de website www.boekenzoeker.be
(een lijst van boeken voor jongeren en volwassenen) worden alle mogelijke
tegenwerpingen gecounterd. Als je klikt op 'lezen is zo saai', krijg je bijvoorbeeld
een thriller van Pieter Aspe als suggestie. Achter 'Ik kijk liever naar een
film' schuilen een aantal verfilmde boeken. Niet Harry Potter, wel
Minoes en Het dagboek van Bridget Jones. Jongeren die de site
bezoeken krijgen dus de gelegenheid zichzelf eerst een imago, en dan een boekenlijst
aan te schaffen.
De Stichting Lezen heeft haar mosterd gehaald bij een leesbevorderingsaanpak
die ontstaan is in de Engelse bibliotheken. Vernieuwend is het vertrekpunt:
alles draait om de lezer, niet om boeken en auteurs. De bedoeling is de lezers
te helpen boeken te vinden die aansluiten bij hun interessepunten. Vervolgens
worden een aantal titels gesuggereerd die wat minder voor de hand liggen.
Ems Depreeuw en Rune Buerman, coördinatoren van 'Fahrenheit
451', willen zo weinig mogelijk opleggen. Ze houden dit schooljaar workshops
en ontmoetingen in en buiten de school, maar in principe werd niemand verplicht
deel te nemen. "Lezen mag geen verplicht vak zijn. We wilden dit project
niet al te veel linken aan de school, want dan bereik je niets. We zijn wel
gestart in de school, maar wille n activiteiten buiten de schooluren organiseren.
Deze jongeren zijn niet opgevoed met boeken. Ook hun ouders lezen zelden.
Voor hen is dit project hopelijk een opstapje, vooral naar een imagoverandering.
Maar we zijn niet zo naïef te denken dat we alle jongeren over de streep
zullen krijgen."
Op de 'boekenzoeker' vind je verrassende titels, zoals de
betere strip Ik hou van voetbal van Johan Cruijff, of het fotoboek
van Yann Arthus Bertrand, 365 dagen. De aarde vanuit de hemel. Non-fictie
op de boekenlijst, zijn de leerkrachten Nederlands daar klaar voor? "Dit
project is ook een ondersteuning van de leerkrachten. Veel leerkrachten weten
niet welke boeken voor deze 'moeilijke lezers' geschikt zijn. Ze werken hun
boekenlijst nauwelijks bij. Onze online boekenzoeker wordt heel regelmatig
aangevuld. Maar er zijn ook leerkrachten die het niet pikken dat hun studenten
strips of autobiografieën lezen. Omdat we ervor gekozen hebben met de
jongeren, en vanuit hun interessesferen, te werken, geven we aan leerkrachten
alleen maar hulpmiddelen. We kijken niet op hun vingers."
'Fahrenheit
451' ontstond meer dan een jaar geleden in de schoot van het Nationaal Centrum
voor Jeugdliteratuur. Toen werd aan uitgeverij Averbode gevraagd om een aantal
romans uit te brengen voor moeilijke lezers uit technisch en beroepsonderwijs.
Het ondertussen opgedoekte jeugdboekenfonds van Averbode bracht vorig najaar
een reeks van negen dunne boekjes uit. Stichting Lezen neemt nu voorzichtig
afstand van dit onderdeel van het project. "Voor sommige jongeren is
het erg moeilijk een roman te vinden die eenvoudig is van taal en structuur,
en toch ook niet kinderachtig. Boeken voor moeilijk lezende tieners zijn er
bijna niet. Deze reeks komt tegemoet aan die lacune. Maar geen enkele jongere
wil in de bibliotheek een boek kiezen met als opschrift 'moeilijke lezers
van 15+'. Speciale jongerenboeken zijn meestal niet nodig als je goed gegidst
wordt door het bestaande aanbod. We willen vooral niemand in een isolement
stoppen. Op de boekenzoeker-website wordt nergens gezegd dat het een boekenlijst
is voor jongeren, laat staan voor moeilijke lezers."
De 'Fahrenheit'-reeks van Averbode is erg wisselend van
kwaliteit. Behalve in de biografie Stefan Everts, wereldkampioen (Willy
Dewolf) staat telkens een jongere met een probleem centraal. Vaak gaat het
over jongeren uit het beroepsonderwijs die gepest worden omdat ze anders zijn:
autistisch (Niets was alles wat hij zei, het debuut van Nic Balthazar)
of door een traumatische ervaring getekend (De kooi van Ron Langenus).
Martina de ridder probeerde in Geluk in een pil nogal moraliserend
te schetsen hoe een jongere aan xtc verslaafd kan worden, debutant Gerrit
Janssens schreef met De Grap een niet onaardig verhaal over een discutabele
vriendschap en een uit de hand gelopen grap. Blond van Kolet Janssen
en In de ban van de onbekende van Nicole Boumaâza zijn ongeloofwaardig.
Vlot leesbaar en onderhoudend zijn ze alle negen, vernieuwend slechts twee:
Adres hemelhoog, een compromisloos, ontnuchterend boek van de jonge
Fransman Guillaume Guéraud over het uitzichtloze bestaan van een jonge
migrant in een grauwe voorstad. En Niets was alles wat hij zei van
Nic Balthazar. Een spannend, grappig boek dat een ongrijpbaar onderwerp als
autisme voelbaar maakt. Maar of jongeren zitten te wachten op boeken over
hun klas, in hun taal en met in de hoofdrollen jongens en meisjes die op hen
lijken, blijft de vraag.
