De wereld rond
Er
worden wel met de regelmaat van de klok boeken over kunst en kunstenaars geschreven
voor kinderen, over culturen en prehistorische vondsten, er worden jeugdatlassen
uitgegeven en non-fictie over van alles en nog wat, maar zelden komt een reisgids
uit voor kinderen. Of een roman waarin het reizen het werkelijke hoofdpersonage
is.
Frankrijk van Pauline
Michgelsen is een uitzondering. In de jaren zestig schreef de Tsjech Miroslav
Sasek boeken voor kinderen over allerlei wereldsteden. New York, San Francisco,
Rome, Londen, ... Sasek maakte van dertien wereldsteden en drie landen (ondertussen
onvindbare) prentenboeken met fijnzinnige humor en een originele blik.
Natuurlijk zijn er heel wat documentaire kinderromans, boeken
die zich op een welbepaalde plek afspelen, een plek die voor het verhaal werkelijk
belangrijk is. De Vlamingen Ina Vandewijer (Witte pijn) en Ron Langenus
(De geheimen)
verdiepten zich bijvoorbeeld in respectievelijk het land van de Inuit en de
Ierse Blasket-eilanden. Bea de Koster schreef een verhaal dat zich afspeelt
in china (Taboe) en de Brit Michael Morpurgo duikt voor elk boek in
een ander land. De Nederlandse Els Pelgrom schreef een kinderboek dat helemaal
gebaseerd is op het leven van een kind in een klein Spaans dorp (De eikelvreters).
De in Nederland wonende Halil Gür schreef een ontroerend boek met verhalen
over zijn kindertijd in Turkije (Ik danste met engelen).
Heel bijzonder is een pas vertaald boek van de Zweed Janne
Lundström. Hij liet zich voor De geest van Oom Kwesie inspireren
door verhalen uit de andere kant van de wereld, door Afrikaanse vertellingen.
De verteller richt zich tot een groep luisteraars en brengt elke avond een
episode van een ongelooflijk verhaal in herinnering. Hij is een van de elf
kinderen die met oom Kofi en Het Slimme Meisje het lijk van een andere oom
van de blanke kolonisten (de "verschrikkelijke witmannen") ging
afkopen. Want oom Kwesie was geveld door een overdosis brandewijn maar hij
had nog schulden openstaan en zijn lichaam werd niet zomaar vrijgegeven. Zolang
hij niet fatsoenlijk begraven werd, waarde de geest van Oom Kwesie rond en
kwelde hij zijn familie. De familie zocht al het nodige geld bijeen om het
lijk te kopen. Een hele stoet naïeve, angstige maar moedige mensen op
vijandig terrein op zoek naar een lijk van de familie: De geest van Oom
Kwesie is onwaarschijnlijk grappig en wrang tegelijk. Enthousiast en meeslepend
verteld volgens Afrikaanse traditie, maar met nauwelijks verholen kritiek
op het voormalige koloniale bewind. De geest van Oom Kwesie werd in
Zweden bekroond als beste kinderboek.
Er zijn ook de talloze reizen rond
de wereld, avontuurlijke zwerftochten, waarin kinderen niet alleen andere
landen en culturen, maar ook zichzelf ontdekken. Pas nog verscheen een nieuwe,
goedkope uitgave van De scheepsjongens van Bontekoe, het fameuze epos
van Fabricius over vier jonge matrozen die de wereld afreizen met de Oostinjevaarder
onder schipper Bontekoe. Het is de vijfentwintigste druk al van het 400 bladzijden
tellende avonturenverhaal. De scheepjongens van Bontekoe verscheen
voor het eerst in 1923. Johan Fabricius richtte zich toen met veel gevoel
voor symboliek tot de 'Hollandse Jongens' in een voorwoord. "Het leven
van een man, mijn jongens, gaat nooit zonder stormen voorbij. Hoe verder het
land dat je bezeilen wilt, hoe moeilijker en gevaarlijker de reis."
