Gedichten voor het slapengaan

Er verschijnt de laatste tijd opvallend weinig nieuwe poëzie voor kleine en grotere liefhebbers. Vlaamse en Nederlandse dichters die toch geregeld met een verse bundel uitpakken, zitten blijkbaar te dubben of om inspiratie verlegen. Alleen de Vlaamse dichter Geert de Kockere lijkt uit een lange winterslaap ontwaakt met drie erg diverse bundels. Wel wordt er voor alle leeftijden druk 'gebloemleesd' in fraaie verzamelbundels.

Voor Een japon voor mijn kameleon selecteerde Riet Wille een hondertal versjes, gedichten en raadsels voor kinderen van 4 tot 8 uit zes eerder verschenen bundels en schreef ze er tien nieuwe bij. Rond tien kleuren werden evenveel thema's bedacht om de gedichten te ordenen. Zo gaat het allemaal over de school in 'Tegeltjesgrijs' en over feesten in 'Appelblauw zeegroen'. Bovendien gaat het per hoofdstuk nog eens van makkelijk tot wat ingewikkelder. Riet Wille speelt handig met klanken en woorden. Dat levert soms geestige en ritmische effecten op, vaak nog versterkt door de bijbehorende grafische vondsten. Nonsens en grote of kleine gevoelens wisselen elkaar af. De selectie uit het boek Als de koeien bloeien is opvallend overtuigender dan de overige gekozen gedichten, waar melige woordspelingen wel eens vergezocht klinken. Het werd een mooie en handige uitgave, alweer prachtig en rijkelijk geïllustreerd met met kleurige tekeningen van Kristien Aertssen, die de pointes slim verbeeldde.
    De Nederlandse Nannie Kuiper deed hetzelfde in de copieuze verzameling Soms zie ik 1000 lichtjes. Ook hier een collectie van ruim 130 versjes die ze eerder al voor kleuters en jonge kinderen publiceerde. Het jonge leven werd rond vier thema's samengebracht en grappig in zwart-wit geïllustreerd door Philip Hopman. Wel aardig geschreven allemaal, bijwijlen geestig en een enkele keer ontroerend, ritmisch onberispelijk ook, maar erg braafjes en wat té kindvriendelijk en goed bedoeld. Te veel na elkaar lezen zorgt voor een weemakende overdosis verkleinwoordjes en aardigheidjes. In de langere verhalende verzen blijkt nog maar eens hoe onevenaarbaar Annie M.G.Schmidt nog steeds is. Al bij al toch wel een leuk boek om in huis te hebben bij wijze van poëtisch initiatiemiddel.
    Wat Kees Fens jaren geleden deed in zijn onovertroffen en toen nog zeer verrassende bloemlezing Goedemorgen, welterusten, deed de Nederlandse kinder- en jeugdpoëziekenner Herman Kakebeeke opnieuw in Tussen zon en maan. Net als Fens ging hij op zoek naar gedichten "die oorspronkelijk voor volwassenen werden geschreven maar waar jongeren evengoed van kunnen genieten", aldus het voorwoord. Geen mix dus, van adolescentenpoëzie met wat volwassen gedichten tussendoor, zoals Jan van Coillie het eerder al deed in Met gekleurde billen. Kakebeeke hanteerde nog een paar keuzecriteria: de geselecteerde dichters leven nog: "van jong aanstormend talent tot gestaalde veteranen". Dat verklaart dan ook de afwezigheid van onder meer Herman de Coninck of Paul Snoeck, dichters die zich normalerwijs graag door jongelui laten lezen. De bloemlezing werd rond zeven thema's opgebouwd die elk een citaat uit een van de gekozen gedichten als titel meekregen. Bovendien plaatste de samensteller telkens twee gedichten rond hetzelfde onderwerp paarsgewijs naast elkaar. Een slim idee dat verrassende vergelijkingen oplevert en dat soms ook wel manifeste niveau- en kwaliteitsverschillen laat zien (al was dat laatste allicht niet de bedoeling). Dat valt bijvoorbeeld erg op in het duo over jongens, waar Patricia Lasoens gedicht 'Droom' het nogal pijnlijk moet afleggen tegen een heel wat overtuigender vers van Judith Herzberg, 'Wat is er voor bizonders...'. In een eerste cyclus, '... zoals het is geworden...', zitten gedichten over geboren worden en ontwaken, over het eerste buitenkomen. Het prachtige 'Begin' van Charles Ducal werd gekoppeld aan een vers van Neeltje Maria Min. Onder '... wat mensen leuk, eng of duf vinden...', een citaat uit 'Omtrent huizen' van Peter van Lier, verzamelde Kakebeeke evengoed poëzie over de gewone dingen als spullen, bloemen en groenten, eten, strijken en treinen als twee gedichten over de schijnbare alledaagsheid van een zelfmoord ('Duik' van Harmen Wind en 'Ineens' van Lernert Engelberts). Er werd duidelijk gekozen voor nieuwe, vaak onbekende gedichten en dichters. Niet alleen de gebruikelijke monumenten en gevestigde waarden, dus, in deze bloemlezing, maar ook namen als Hans Bouma, Koos Geerds, Herman Leenderts, Hagar Peeters. Vlaanderen en Nederland zijn vrij evenwichtig vertegenwoordigd. Kakebeeke heeft wel eens vreemde voorkeuren: zoals Ivo van Strijtem met drie(!) gedichten die mij althans niet konden bekoren. Tussen zon en maan is alleszins een zeer interessante bloemlezing die niet alleen jongeren tot de poëzie kan bekeren. Er vallen prachtige verzen in te ontdekken of te herlezen, met zorg uitgekozen en doorgaans vrij toegankelijk voor de 'debutante' lezer. Van Kees Spiering bijvoorbeeld en van Bernard Dewulf, of van Willem van Toorn en J.Eijkelboom en nog veel meer. Het boek is verzorgd uitgegeven met sobere zwart-wittekeningen van Anne Westerduin. Iets om te hebben en te houden.
   Geert de Kockere publiceerde drie nieuwe bundels tegelijk. Jij lievert, een opmerkelijk geïllustreerd boek in groot formaat, gaat helemaal over amoureuze gevoelens in de onmiskenbare 'woordspelige' en wat voorspelbare stijl van de dichter. Net als in Het is hier goddelijk moet er gezocht worden naar de enkele toch wel originele en pakkende verzen. Ontmoetingen is dan weer verrassend van opzet: de dichter beschrijft vijfentwintig ontmoetingen met de meest diverse gevoelens, die telkens als tegenspelers optreden. En dat lukt vaak aardig. Zoals hier bijvoorbeeld: "Twijfel zag mij staan/ en vroeg zich af/ of daar iemand stond./ Bent u iemand? riep hij/ en vroeg zich af/ of hij dat riep. Ja! Riep ik terug,/ waarna Twijfel zweeg/ en zich afvroeg/ of iemand had geroepen." Of in de ontmoeting met Heimwee, die "stond erop/mij naar huis te brengen". De stijl roept wel eens een vage herinnering op aan die van Toon Tellegen, maar al bij al lijkt Ontmoetingen me een geslaagd experiment.

Annemie Leysen