Ernstig lachen

Patricia Reilly Giff is een veelgelezen Amerikaanse auteur van kinderboeken, waarvan er nu eentje in vertaling is verschenen: Lily's leugen, dat in de Verenigde Staten al de ene prijs na de andere kreeg. Reilly Giff weet een meeslepend verhaal neer te schrijven met grote gevoelens, drama, humor en vaart, op en top Amerikaans dus. Alles precies gedoseerd, alsof er in Amerika kant-en-klare recepten bestaan voor goede boeken. Nee, serieus, Lily's leugen is allesbehalve plat of fast food. De personages (de kleine Lily, haar grootmoeder, haar leeftijdgenootje Albert, haar vader) komen tot leven met de nodige nuances en de onverwachte, boeiende kantjes, zoals dat bij de meeste echte mensen het geval is. Lily gaat op zomervakantie naar het huis aan de zee, in het jaar 1944. Het lijkt het begin van een idyllische zomer, met vakantievriendinnetjes en aandacht van vader, in een mooi kader: houten huisjes met steigertjes en bootjes. Tot blijkt dat het vriendinnetje verhuist, wegens plotselinge werkgelegenheid in de oorlogsindustrie, naar het andere eind van de States. Vader gaat naar Europa, waar hij vrede zal helpen brengen. De oorlog is ver weg en Lily vindt dat ze die beter zonder haar vrienden zouden uitvechten. Ze blijft alleen met haar grootmoeder, met wie ze een complexe verhouding heeft.
Verwacht bij Patricia Reilly Giff geen kinderboekenfiguren, wel volwaardige mensen die veel van elkaar houden maar dat moeilijk kunnen zeggen. Lily's vervelendste eigenschap is dat ze liegt om liefde te verkrijgen. Zonder blikken of blozen rolt ze het ene spannende verhaal na het andere uit, en altijd speelt ze de hoofdrol. Op een avond ontmoet ze Albert, een Hongaarse jongen, gevlucht voor de oorlog. Hij werd in de Verenigde Staten opgevangen door familie, maar verlangt naar Hongarije, naar zijn zusje, ouders en grootouders. Lily kan het goed met hem vinden en vangt hem met de grootste leugen ooit. Ze belooft dat ze hem zal leren zwemmen. Zo kan hij een van de grote schepen bereiken die hem wellicht terug naar Europa kunnen brengen. Voor Albert is iedere zwemles een stap dichter bij thuis en voor hem is het ernst. Lily weet niet meer hoe ze zich uit deze leugen kan praten. Ik mag alvast verklappen dat Lily's leugen wondermooi eindigt. De oorlog krijgt iets moois in dit boek, een verdrietig avontuur waarin veel plaats is voor heroïek en sentiment. En toch is Lily's leugen uiterst charmant. Je kunt er niets op tegen hebben, ook al lijkt het een onwaarachtig afgeronde film in echte Amerikaanse traditie.
Illustratie Jan Jutte: Vreemde vrienden

Selma Noort bewijst met De dam dat ze een rasschrijver is. Ze is lang niet aan haar proefstuk toe, maar De dam verschilt met de voorgaande boeken danig van toon. Het is een hard, meedogenloos en rechttoe rechtaan verhaal over een Nederlandse vrouw die met vier kinderen tussen twee en zestien naar Frankrijk trekt. Zij is wat labiel, impulsief, "hysterisch" volgens haar man, een succesvolle zakenman. In elk geval loopt ze van hem weg, terug naar haar geboortedorp waar volgens de geruchten broer Gérard haar lange tijd misbruikte. Met vaders creditcard en wat spullen begint een hachelijk en verwarrend avontuur voor vier heel erg verschillende, zelfstandige kinderen die alleen maar op zichzelf kunnen rekenen en voor elkaar moeten zorgen. Selma Noort kan perfect de karakters van deze mensen in wording beschrijven. Kleine Jantje die tevreden is met een gietertje en wat kiezelstenen, Willem, de kleine man van het gezelschap, Sylvie, de verteller die bang is van spinnen en soms van haar moeder, en Leilla, de zestienjarige bakvis die brommerjongen Jean meteen bij aankomst al het hoofd op hol brengt. Het verhaal is bijwijlen onheilspellend, wanneer moeder hysterische aanvallen krijgt, oncle Gérard in de buurt rondhangt en de kinderen de daver op het lijf jaagt. Ondertussen wordt tijdens mooie zomerdagen de dam gebouwd op een riviertje vlak bij het huis van grandmère. Een dam bouwen, soms samen met een blije moeder die een goede dag heeft, is natuurlijk het summum van zomers vakantiegeluk. Bij Selma Noort is niets zomaar, dus het is uiteindelijk ook die dam die het verhaal naar een dramatisch hoogtepunt trekt. De dam is niet voor de hand liggend, en misschien net daarom heel erg aangeraden.

Rindert Kromhout verrast voor de tweede keer een lezerspubliek dat van dierenverhalen houdt. Het betreft hier wel wezens die verkleed zijn als fazanten, varkens, padden of kippen, maar zo menselijk zijn als wat. Vreemde vrienden is het vervolg van Rare vogels, dat enkele jaren geleden verscheen en toen al opviel door de ernst waarmee er gelachen werd. Kromhout portretteert opnieuw Magdalena, Lolo, Roberto, Elsa en Beppo, respectievelijk een kip, varken, fazant, konijn en ezel, een groep toneelspelers die in dit tweede deel het verdiende geld in de aankoop van een villa staken en profiteren van een luilekkerleventje. Lolo vertelt. Hij is ontevreden, want hij is het knechtje dat de hele dag door moet werken. Hij maakt kennis met Fratello, een pad die vreemd genoeg lekker ruikt en hem meetroont naar een kerkje buiten het dorp. Daar woont een heuse dierensekte, die de Heerlijke Heer (!) aanbidden, een onbekend dier dat in de kelder woont en wiens voeten gekust mogen worden. De Heerlijke Heer heet iedereen welkom en dieren knuffelen elkaar gedurig en dat kerkje, maar na een poosje wordt wat in ruil gevraagd: geld en geschenken, en als je niets hebt moet je werken. De padden zijn spreekbuis voor de sekteleider en stilaan begint bij Lolo iets van de waarheid door te dringen. Hij vindt die Heerlijke Heer net iets te dogmatisch en zal hem wel eens de waarheid zeggen. Lolo is ongewild spelbreker. Hij rolt een gemeen clubje op en keert ten slotte terug naar de villa, waar zijn "echte vrienden" wonen. Kromhout geeft heel wat onverhulde boodschappen mee over het gevaar van sekten en de waarde van vriendschap. Wellicht slik je het toch, net omdat het er vingerdik op ligt. Vreemde vrienden heeft net als Rare vogels iets van een toneelstuk in de stijl van de commedia dell'arte. Net voor het doek valt, komt alles weer goed. Dieren vallen elkaar om de nek, er wordt vriendschap gesloten, misdaden worden vergeven en de rechtvaardigheid wint het van bedrog.

Belle Kuijken

Patricia Reilly Giff (uit het Engels vertaald door Martha Heesen), Lily's leugen, Querido.
Selma Noort, De dam, Leopold (+11j.).
Rindert Kromhout (met tekeningen van Jan Jutte), Vreemde vrienden, Leopold.