Ho, ho, ho!

Sinterklaas zit weer veilig in Spanje te midden van zijn marsepein en appelsientjes. Vannacht wordt ons luchtruim bezocht door een verre neef van de Sint, de kerstman, die elk jaar opvallender met zijn rendierslee tussen de sterren door naar onze contreien zoeft. Waarom is Sinterklaas zo mager en de kerstman zo dik? De oplossing hiervoor ligt bij Coca-Cola. Tenminste als we Annick Schreuder mogen geloven in het feitenboekje Want een dennenboom is alleen in december een kerstboom.
In het begin van de zeventiende eeuw zou Sinterklaas mee met Nederlandse immigranten de oversteek naar het beloofde land gemaakt hebben. Hun sinterklaastraditie verspreidde zich over heel Amerika toen in 1823 een gedicht verscheen van een dorpsonderwijzer, Clement Moore. Camila Fialowski: De kerstboom spreekt

Hij schreef over Santa Claus, een vriendelijke oude trol die in een arrenslee met rendieren door de lucht vloog en pakjes rondbracht. Een kleine eeuw later, in de jaren dertig, was er een frisdrankenfabriek die voor een reclamecampagne een figuur zocht met een hartelijke uitstraling, iemand die vertrouwen inboezemt. De bedoeling was dat ook kinderen massaal cola zouden gaan drinken, dus werd de kerstman even geleend door de reclame tekenaars. Hij kreeg een Coca-Cola-look en veranderde in een gezellige dikkerd met rood-witte jas, muts en laarzen. Zowel Coca-Cola als de kerstman werd waanzinnig populair. Hij verhuisde zo weer terug naar Europa. Ook naar Engeland, waar al vele eeuwen Father Christmas op bezoek kwam. Father Christmas of 'de oude Vader Kerstmis' was een gezellige drinkebroer die op kerstavond bij iedereen op bezoek ging en volgeladen werd. De Britten waren maar wat blij dat ze met de kindvriendelijke kerstman het imago van Father Christmas wat konden oppoetsen.
Annick Schreuder schrijft trouwens ook over minder bekende kersttradities, zoals het Russische verhaal van Baboesjka, een oud moedertje dat de drie koningen nareist naar de stal van het kindje Jezus. Of Kwanzaa ('de eerste vruchten'), een uit het Swahili stammende viering die bedacht werd door een jonge zwarte Amerikaan en die nu voor miljoenen zwarten in Amerika het belangrijkste feest van het jaareinde is geworden. Ook de kerstbomen en -kalkoenen komen aan bod. Zelfs spinnen blijken wat met kerst te hebben, getuige een letterlijk schitterend volksverhaal waarin de uit het huis verjaagde spinnen door het kindje Jezus weer worden binnengelaten. Vol bewondering klimmen ze in de boom en weven daar een net van draden. Uit vrees dat de vrouw des huizes dat zou opmerken, verandert Jezus de spinsels in gouden en zilveren draden. Zo komen we aan het engelenhaar.
In dit boek werd door de uitgeverij behoorlijk geïnvesteerd en het resultaat mag er zijn. Illustratrice An Candaele mocht op elke pagina haar gang gaan en ze doet dat met humor en stijl. Verschillende stijlen ook, al naar gelang van de cultuur waarin het desbetreffende verhaal zich afspeelt. Soms werkt zij met grote prenten, soms met kleine figuurtjes die herhaald worden in de tekst. Een leuk eindejaarsgeschenk waar het hele gezin wat aan heeft.

Roel Ottow: De koning en de koffieboon Aan typische kerstboeken voor kinderen ontbreekt het trouwens niet dit jaar. In De koning en de koffieboon komen alle mogelijke kerstemoties naar boven in tweeëntwintig verhalen van bekende en minder bekende Vlaamse en Nederlandse auteurs. Kabouterkenner Paul Biegel bijvoorbeeld dist een verhaal op over 'De kerstkabouter' die een veertje wil pakken in een dennenboom en met boom en al naar een huiskamer in Bussum wordt gevoerd. Wim Hofman schreef een teder verhaal over het kerstfeest van een jongetje en zijn moeder in de oorlog - wachtend op papa, kijkend naar de sterren en luisterend naar het gebrom van vliegtuigen. Er zijn ook exotische verhalen bij, zoals 'Het kerstvarken en de krokodil' van Anton van der Kolk of 'De ring' van Naima El Bezaz. Het titelverhaal is van Bart Moeyaert en gaat over de breekbare relatie tussen een jongen en zijn nieuwe 'oma'. Zoals het past in een gelegenheidsboek als dit, zitten in De koning en de koffieboon veel kleurplaten van bekende illustratoren.
   De kerstboom spreekt is een kerstproject van de Nederlandse muziekgroep VOF De Kunst. Paul van Loon, een van hun tekstschrijvers en voorzitter van Het Griezelgenootschap, is de voorbije jaren een populair en met prijzen beladen jeugdauteur geworden. Hij schreef nu De kerstboom spreekt, waarin een jongen zijn opa mist. Opa is naar het zonnige Spanje verhuisd en hij moet de kerst dus zonder zijn grootvader zien door te brengen. Hij wordt op vrolijker gedachten gebracht door een kerstengel en alles gaat weer de goede kant op. Telkens als de muzikale engel een deuntje zingt, is in het boek de bijbehorende liedjestekst afgedrukt. De bedoeling is natuurlijk dat je samen met dit boek ook de kerst-cd van VOF De Kunst koopt. Eén nummer, 'Kerstmis met opa', zit alvast op een proef-cd achteraan in het boek. An Candaele: Want een dennenboom...
   Voor kleuters die van beer Paddington houden is er het prentenboek Vrolijk kerstfeest, Paddington van Michael Bond. Paddington gaat met de familie Brown naar het plaatselijke warenhuis om de kerstman te ontmoeten. Hij heeft zijn gebakjesgeld opgespaard om met een treintje door het Winterwonderland te rijden, maar is niet onder de indruk van de fantasie van de winkelinrichters: "Ik geloof dat ik nog liever in mevrouw Alida's bloembak zit." Wanneer hij uit het treintje ontsnapt en op onderzoek uitgaat, loopt alles in het honderd zoals altijd bij deze bruine beer met zijn houtje-touwtje-jas en zijn rode hoedje. En zoals altijd in de Paddington-verhalen wordt hij aan het eind beloond voor zijn klunzigheid.
   Topper bij de kerstboekjes is dit jaar Victor viert kerstmis van Pitteau en Gervais, een pop-upboek voor de allerkleinsten. Varkentje Victor versiert de kerstboom. Hij haalt slingers uit een kist en hangt ze in de boom (iets wat kleuters zelf kunnen doen door lipjes in bijpassende gleufjes te steken). Daar verschijnt de boom in al zijn glorie. Om middernacht komt de koekoek te voorschijn en vallen er pakjes uit de schouw. Samen met Victor kun je een paar cadeautjes openmaken en naar een elektronisch kerstliedje luisteren. 'We wish you a merry Christmas!'

Kathy Lindekens

Annick Schreuder (Illustraties van An Candaele), Want een dennenboom is alleen in december een kerstboom, Standaard uitgeverij.
De koning en de koffieboon en andere nieuwe kerstverhalen, Fontein.
Paul van Loon met VOF De Kunst, De kerstboom spreekt, Elzenga.
Michael Bond, Vrolijk kerstfeest, Paddington, Van Reemst.
Pitteau & Gervais, Victor viert kerstmis, Clavis.