Dromen van een toekomst

   Sabine De Vos is al enige tijd actief voor de organisatie Cunina. Door straatkinderen financieel te adopteren wil Cunina hen betere toekomstperspectieven geven. De indrukken die Sabine De Vos tijdens haar reizen opdeed, werden eerder al in Dag Allemaal gepubliceerd. Ze verwerkte die ervaringen nu ook voor een jong lezerspubliek in haar eerste jeugdboek, Godin van de wieg.
   De titel is, zo blijkt, de vertaling van Cunina, een term uit de Romeinse mythologie die suggereert dat een mensenleven voor een groot stuk wordt bepaald door de plaats waar je wieg stond. In het boek komen acht kinderen uit Haïti, Kongo, de Filippijnen en Brazilië aan het woord. Ze doen hun eigen verhalen, waarin de auteur een aantal waar gebeurde feiten en een dosis fictie verweefde. De kinderen hebben het over de ellende die voorafging en die hen op de straat of in een opvangtehuis terecht liet komen. Ze vertellen over hun vindingrijkheid bij het overleven van hun vaak uitzichtloze situatie, en vooral over hun toekomstdromen.
   De Braziliaanse Django is de aanvoerder van een beruchte straatbende in Rio de Janeiro. Overleven is de boodschap. De doodseskaders zijn genadeloos. De grote troef van de kruimeldiefjes is hun solidariteit.
   De blauwogige Rafa gidst westerse toeristen gewiekst door het Amazone-gebied en bezorgt haar uitgebreide familie daarbij een inkomen. Ooit zal ze haar eigen reisbureau hebben. Daarvan is ze overtuigd.
   Nini woont met haar grote familie op het platteland in Haiti. Oudere broer Jean-Marcel bracht het in Florida tot taxichauffeur en zal ervoor zorgen dat Nini ooit als arts zal afstuderen en rijk zal worden. In een bidonville in Port-au-Prince zit Mano van veel geld en een grootse zangcarrière te dromen. Hij laat zich even verleiden tot een baantje als drugskoerier en wordt op het nippertje door zijn trouwe vriend Renaud uit het netwerk gered.
   De Kongolese Nsele is gehandicapt en kan niet lopen. De nganga, de dorpstovenaar, blijft voorspellen dat een onweer met drie bliksemschichten na elkaar haar zal genezen, maar zijn klungelige getover wordt niet ernstig genomen.
   De vader van Myla May gelooft in geesten . Hoe zeer Amerikaanse seismologen hem ook verzekeren dat de vulkaan Pinatubo (Filippijnen) spoedig zal uitbarsten, verhuizen wil hij niet. Hij moet eerst gaan overleggen met de geesten van de berg. Myla May blijft als enige overlevende over. In het weeshuis schrijft ze haar verhaal op en dat wordt algauw een wereldwijde bestseller.
   Tolo noemt zichzelf James, naar de blanke diamanthandelaar die hem heeft opgevoed. Het obscure handeltje van zijn pleegvader komt aan het licht en James moet voortaan aan de kost komen als krantenjongen op de boulevards van Kinshasa.
   En dan is er de onvermijdelijke Braziliaanse schoenpoetser met Pele-ambities . Hij woont samen met een groepje straatjongens in de ingewanden van het grote voetbalstadion van Rio en brengt verslag uit van een reis naar Frankrijk waar hij met andere capoeira-talenten op tournee mocht.
   Het was Sabine De Vos er duidelijk om te doen kinderen van hier te laten kennismaken met leeftijdgenoten uit andere culturen die een minder riant bestaan leiden. Een goed verhaal kan de nodige achtergronden en informatie meegeven om tot een beter begrip te komen. De omgeving waarin de personages leven wordt hier vrij beeldend beschreven, en de culturele verschillen tussen het Westen en landen als Haïti, Brazilië en Kongo krijgt de jonge lezer meteen mee. De manier waarop westerse toeristen in hun hemd worden gezet is bijwijlen amusant. In de uitvoerige beschrijvingen van fauna en flora wordt vaak op vrij overtuigende wijze een tropische sfeer gecreëerd. De utopische dromen over roem en rijkdom van de vertellers lopen als een rode draad door het boek. De beschreven solidariteit tussen de jonge lotgenoten laat je niet onberoerd. Godin van de wieg kan ongetwijfeld dienst doen bij schoolprojecten over de derde wereld.
   Of dit dan ook een goed boek is? De verstrengeling van fictie en realiteit en de bekommering om zoveel mogelijk informatie mee te geven, leveren soms wat rommelige, overvolle en onwaarschijnlijke verhalen op. Wie Haïti zegt, zegt ook voodoo, moet Sabine De Vos gedacht hebben. Een zusje van een van de vertellers moet dan maar fungeren als medium voor de geesten van de overledenen. De hele Franse capoeira-expeditie is echt wel overbodig in het overigens overtuigende voetballersverhaal van de Braziliaanse Chico. Nodeloze omslachtigheid en breedvoerigheid breken de spanning. Er wordt weleens slordig omgesprongen met vertelperspectieven en in een enkele verhaallijn is de logica weleens ver te zoeken.
   Erg storend zijn de gebruikte taalregisters. De Kongolese James heeft het over 'hilarische momenten' en Françoise, een straathoertje uit Haïti, onderhandelt over een drugszaakje met een kansarm potentieel koeriertje in het vocabulaire van een hogeschooldocent: "Mocht iemand me ooit met jou confronteren, zal ik altijd glashard ontkennen dat ik je ken."
   Soms krijgen de jongelui dan weer eens een westers klinkend turbotaaltje in de mond gelegd. Clichés die in schoolopstellen nog net geduld worden, gaan hier ook wel eens irriteren. "De zon is in haar oranje slaapjaponnetje achter de heuvels gaan slapen." Of nog: "De krekels oefenen hun stembanden voor het avondconcert." Meiden zijn steevast 'bloedmooi' en sexy en dragen 'bloedrode' jurken. Stilistisch loopt het boek vaak uit de hand.
Godin van de wieg is instructief en onderhoudend. Literair is het ontgoochelend. Overigens lijkt Het Andere Boek in de jeugdprogrammatie dit jaar veeleer dat 'ene boek' te willen promoten. Pech voor de voortreffelijke Nederlandse schrijfster Rita Verschuur, die er ook haar opwachting zal maken, en voor de overige jeugdauteurs. Een schrijvende televisieomroepster en een literair wonderkind (Sam Van Rooy) zullen op dit Andere Boek zo te zien weer eens de show en de media stelen.

Annemie Leysen

Sabine De Vos, Koen Schepens (Illustraties), Godin van de wieg, Standaard Uitgeverij, Antwerpen, 100p., 595 frank.