Nog één week...
De boekentassen en etuis liggen weer klaar in de winkels:
de laatste dagen van de vakantie zijn aangebroken. Nog net tijd voor een
avontuur of drie.
Een spannend maar ook idyllisch avontuur beleven Alice en haar broer in
het prentenboek De loofboot van Quentin Blake. De twee kinderen
brengen de laatste vakantiedagen door bij hun tante. Ze vervelen zich een
beetje en gaan op onderzoek uit in de tuin van de buurvrouw. De grote tuin,
die bij een landhuis hoort, is lekker verwilderd en lijkt net een oerwoud.
Door een gordijn van takken ontdekken de kinderen een boot met een voor-
en een achtersteven en grote pijpen. Op het achterschip staat een houten
hut met daarin een echt scheepswiel. Zij worden al spiedend betrapt door
de weduwe van de kapitein en haar bootsman (tuinman) Boots. Voor straf
moeten zij het dek zwabberen, maar ze krijgen ook een kopje thee met cake
en koekjes.
Ook de volgende dagen mogen de kinderen aan boord van het schip.
Zo ontstaat een merkwaardige vriendschap tussen de fantasierijke dame die
met de herinnering aan haar kapitein leeft en de twee avontuurlijke kinderen.
Zij varen met behulp van een oude atlas naar verre landen. Een stenen vaas
in de tuin wordt een Italiaanse ruïne, struiken worden ijsbergen en
schapen ijsberen. Boots verkleedt zich als Neptunus en op het dek worden
de gekste spelletjes gespeeld. Op de laatste dag van de vakantie mogen
de kinderen zelfs blijven logeren op de boot. Samen met de oude dame trotseren
zij een storm om u tegen te zeggen. Wanneer Alice en haar broer 's morgens
wakker worden en mevrouw Bontekoe aan het roer staat, zegt zij: "Mooi werk,
bemanning. De kapitein zou trots op jullie zijn geweest." Een vakantie-avontuur
waar je als kind alleen maar kunt van dromen en dat veel langer meegaat
dan een heel jaar aardrijkskunde.
Wie thuis zit te koukleumen kan
ook met Onze mooiste verhalen een prachtige wereldreis maken naar
exotische streken. In opvolging van het eerder bij Dorling Kindersley verschenen
boek Kinderen wereldwijd bracht fotograaf Barnabas Kindersley samen
met Jamila Gavin de mooiste verhalen tot leven van de kinderen uit alle
windstreken die hij toen portretteerde. Tien verhalen zijn het geworden,
van Botswana tot India, van Finland tot Brazilië. Ze zijn voortgekomen
uit godsdienst, geschiedenis en traditie en generatie na generatie doorverteld.
De kleine eskimo Levi bijvoorbeeld vertelt het verhaal van Raaf, die de
wereld schiep: "Voor de schepping van de wereld heerste er duisternis,
even zwart als de veren van Raaf. De duisternis was Raaf. Raaf was Tulugaukuk,
de vader van het leven."
De wereld wordt hier geschapen door de machtige vleugelslagen
van de zwarte vogel. Na de bergen, de bomen en de kolkende wateren, de
zeeën, oerwouden en woestijnen, na de zon die uit een gloeiende rotsblok
in de lucht is geworpen, komt de mens tot leven, uit een reusachtige plantenpeul.
Raaf schept dieren om de mens gezelschap te houden, maar laat de mensen
beloven dat zij niet meer dieren zullen doden dan zij nodig hebben om te
leven. Dit loopt natuurlijk slecht af omdat de hebzuchtige mensen altijd
maar meer willen hebben. Raaf maakt de wereld opnieuw donker. Hij krijgt
medelijden, maar schept, omdat de mensen hun les zouden onthouden, nacht
en dag, winter en zomer.
Bij de verhalen werden prenten getekend, maar leuk zijn
vooral de kleine foto's in de marge, waardoor we nog wat te weten komen
van de kleine verteller en zijn of haar familie, van hun huis, van dieren
in de omgeving of van typische gebruiksvoorwerpen. Ook vooraan in het boek
worden de kinderen op de landkaart gezet met een prentje van hun verhaal.
Onze mooiste verhalen werd uitgegeven in samenwerking met Unicef.
De dierentuin draait in de vakantie op volle toeren. Iedereen die in de
zoo op bezoek komt, zou graag eens een kijkje willen nemen achter de schermen
om meer te vernemen over het leven van al deze vreemde dieren en hun oppassers.
Alleen al de verschillende geuren zijn de moeite waard om dit eens te proberen.
Een goed alternatief (en geurloos) is voor kleinere kinderen IJsberen
en andere draaikonten in de dierentuin van Ditte Merle en Alex de Wolf.
Het boek beschrijft hoe dierentuinen ooit zijn ontstaan en hoe de verzameling
dieren bij elkaar wordt gebracht. Ook hoe de dieren eten, paren en baren
wordt zorgvuldig uitgelegd. Hoe je bijvoorbeeld aan papegaaien niet kunt
zien of het een mannetje of een vrouwtje is. Of hoe dieren elkaar ook aardig
moeten vinden om met elkaar te willen paren.
Zo heeft het volgens de auteurs lang geduurd voor er neushoorns
in de dierentuin werden geboren. "De eerste keer dat een mannetje bij een
vrouwtje werd gezet, schrokken de verzorgers zich rot. Het mannetje begon
luidkeels te grommen en te snuiven. Het vrouwtje proestte en floot. Ze
pieste het mannetje helemaal onder. De twee duwden en stootten met hun
hoorns. Hun zware koppen dreunden tegen elkaar." De verzorgers grepen uiteindelijk
in met een brandslang. "Maar", zo gaat de tekst verder, "dat was allemaal
nergens voor nodig. Neushoorns vrijen gewoon een beetje wild." Het boek
staat voorts vol leuke anekdotes uit diverse dierentuinen over de hele
wereld. Aan de vormgeving van het boek is bijzonder hard gewerkt. De samenwerking
tussen auteur Ditte Merle, illustrator Alex de Wolf (!) en vormgever Steef
Liefting maakt van IJsberen en andere draaikonten een boek dat je
blijft lezen tot je ogen er duizelig van worden.
Een
soortgelijk boek voor al wat grotere kinderen is Hoeveel kost een olifant
van Dirk Musschoot, in de Mozaïek-reeks Vragen van en voor kinderen.
Moeten dieren onder de douche en gaan zij naar de kapper? Stoort het als
een bezoeker rookt? Hoe geef je een neushoorn een spuitje? Als een dier
doodgaat, is de dierenverzorger dan verdrietig? Meer van dit soort vragen
van kinderen uit de lagere school worden telkens kort maar duidelijk beantwoord
door de auteur, die hiervoor terecht kon bij de zoo van Antwerpen, het
dierenpark van Planckendael en het Nederlandse Noorderdierenpark. Het boek
is overzichtelijk ingedeeld, met veel foto's en grappige tekeningen. Kinderen
kunnen 'zappen' van de ene vraag naar de andere, en die stukjes eruit pikken
die hun interessant lijken.
Peuters bekijken de zoo op hun manier.
Zij leren pas dat er verschillende dieren zijn en lopen de hele dag te
ontdekken. Voor de allerkleinsten tekende Guido Van Genechten twee vouwboekjes:
Wat zie ik? en Wie zie je?. Een vrolijke groene kikker wordt,
als je het karton verder openplooit, een schildpad. Haar huisje wordt de
staart van een rups. Die wordt eerst een dino en dan een krokodil. Het
tipje van een muizenneus blijkt toe te behoren aan een pinguïn. Dan
komt een varken met een lange snuit en dan weer blijken al die snoeten
te veranderen in een slangelijf. Maar de olifant heeft de langste!
"Een
van de moeilijkste dingen om te maken om te maken is een poes. Een echte.
Om een echte poes te maken moet je niet alleen een staart en vier pootjes
in elkaar zetten, maar ook een hart, kilometers bloedvat, een automatische
spinner en ogen die lichten in het donker." Zo begint het eerste hoofdstuk
van Het grote moment van bioloog Midas Dekkers, een boek over de
geboorte van dieren. Hij stelt dat "de mens wel een maanraket (kan) maken,
of een prachtig gedicht, maar het eerste beste onderdeeltje van een poes
- één haar, één zenuwtje - is hem al te moeilijk."
Dat kan alleen een kattenfabriek, de kat dus. Op een heel eenvoudige en
humoristische manier legt Dekkers uit wat voortplanting is, hoe een geboorte
verloopt en hoe elk levend wezen is opgebouwd uit bouwstenen. Een volwassen
dier bestaat uit miljoenen maal miljoenen cellen. Niet alleen zoogdieren
maar ook kippen, padden en mieren komen aan bod, tot er voor kinderen rond
de geboorte geen geheimen meer bestaan. "Want," zo besluit Dekkers, "dat
is het wonderlijkste van de geboorte: het is het gewoonste wonder van de
wereld."
Kathy Lindekens
Quentin Blake, De loofboot, Fontein.
J.Gavin, B.Kindersley, A.Hall, Onze mooiste verhalen, Bosch &
Keuning.
Ditte Merle, Alex de Wolf, Ijsberen en andere draaikonten, Van Reemst.
Dirk Musschoot, Hoeveel kost een olifant?, Clavis.
Guido Van Genechten, Wat zie ik? / Wie zie je?, Bakermat.
Midas Dekkers, Het grote moment, Piramide.
Copyright ©
21 augustus 1998