Aeneas en Michiel
Klassieken
uit de wereldliteratuur - en dan vooral de meesterwerken uit de klassieke
oudheid - zijn erg in trek, zo blijkt. Zowel voor volwassenen als voor
jongeren worden ze druk vertaald of bewerkt. In Nederland is Imme Dros
al jaren gefascineerd door de figuur van Odysseus. Ze maakte een voortreffelijke
en toegankelijke vertaling van de Odysseia en ze weefde heel wat
boeiende verhalen rond de Griekse held in Odysseus, een man van verhalen
(Querido). Een bewerking van de Ilias staat op stapel. De Engelse
Rosemary Suctcliff, al even geboeid door Homeros, bewerkte de Ilias
en de Odysseia voor jonge lezers in Black ships before Troy.
De
populaire Nederlandse auteur Paul Biegel is een verhalenverteller van de
bovenste plank. In zijn jeugdboeken Nachtverhaal, Anderland, De tuinen
van Dorr en andere bleek zijn talent voor breedvoerige, sterk geconstrueerde
en zorgvuldig geschreven sprookjesachtige vertelsels. In 1995 bezorgde
hij al een mooi uitgegeven navertelling in Het beleg van Troje (Holland),
waarin de originele verhaallijn trouw gevolgd werd. Eigenlijk ging het
om een vertaling ven een Tsjechische bewerking van de Ilias, die
was gemaakt in samenwerking met classicus Patrick Nieuwenhuyse. De klassieke
verhaalstof blijft Biegel blijkbaar intrigeren. Hij publiceerde onlangs
een "leesbare" omzetting van de Aeneis van Vergilius, alweer in
nauwe samenwerking met Nieuwenhuyse. Opsommingen en omschrijvingen die
bij de twintigste-eeuwse lezer geen weerklank meer vinden zijn weggelaten,
zegt het voorwoord. Biegel baseerde zich vooral op de Nederlandse prozavertaling
van M.A.Schwarz uit 1989. Vergilius' Aeneis omvat twaalf boeken.
In de eerste zes worden de omzwervingen van Aeneas beschreven, die in Italië
een nieuw Troje moet gaan stichten. De tweede reeks van zes gaat over oorlog,
liefde en intriges. Biegel maakte een prozabewerking ven de poëtische
tekst van Vergilius. Het proza klinkt evenwel erg lyrisch en de wat plechtstatige
sfeer werd in de Nederlandse versie goed bewaard. De Trojaanse held Aeneas
begint zijn verhaal aan Dido, de verliefde Carthaagse koningin, meteen
met het oordeel van Paris. Door de boeiende avonturen heen krijgt de jonge
lezer een schitterende introductie in de mythologie van de oudheid en de
kuiperijen van de goden, én een uitzicht in de verre ontstaansgeschiedenis
van Rome. De levendige dialogen maken deze Aeneis erg genietbaar
voor een jong publiek. Het boek is bovendien prachtig uitgegeven. De mooie
illustraties van Fiel van der Veen in overwegend bruin, grijs en oker zijn
helemaal geïnspireerd door afbeeldingen op Griekse vazen. Een uitvoerige
namenlijst achteraan is een ideale hulp bij het onthouden van wie wie ook
weer was. De zwerftochten van Aeneas maakt voor jongelui van vandaag
veel duidelijk over de nooit veranderende mens en is daarom alleen al een
indrukwekkende en leerrijke aanwinst.
De
Nederlandse schrijfster Henriëtte van Eyck ligt een stuk dichter in
de herinnering en de geschiedenis. Uitgeverij Fontein/Houtekiet gaf onlangs
Michiel, de geschiedenis van een mug, een van haar jeugdboeken,
opnieuw uit in de fraaie reeks Klassieke Jeugdboeken. Haar speelse, humoristische
en ironische verhalen voor volwassenen en kinderen inspireerden later Carmiggelt,
Bomans en A.M.G.Schmidt. Michiel verscheen voor het eerst in 1940.
De wat breedvoerige verteltrant en de pre-feministische rolpatronen mogen
dan wat gedateerd klinken, toch is dit verhaal over een Hollandse muggenfamilie
uitermate charmant en ook vandaag nog uiterst genietbaar voor kinderen
die houden van gezellige verhalen met een dosis spanning. Knusse huiselijkheid
voert de hoofdtoon. Er wordt veel thee gedronken met weespermoppen, borstplaat
en kandijklontjes. Wegens de drukke muzikale bezigheden van vader Simeon,
dirigent van de muggenzangvereniging Gonskunst, wordt besloten voor één
keer niet te gaan overwinteren in Groot-Gonzië. Het wordt een ongewone
winter vol "loopjes en trillertjes en zoemen en gonzen", vol schrik ook
voor de stofzuigeraanval van de menselijke medebewoners en voor de wespenrover
Foetsjiefang, vol nieuwe ontmoetingen met onder meer sinterklaas en de
kerstman. Probleemzoon Michiel met het blauwe matrozenpakje is maar een
matige zoemer die er nog niet in slaagde ook maar één mens
te bijten. Erger nog; "Hij vergat soms helemaal dat ie een mug was." Maar
naarmate de gebeurtenissen vorderen ontpopt Michiel zich als een gevierde
held en een echte mug. Henriëtte van Eyck slaagt er goed in twee parallelle
en gelijksoortige werelden op te roepen: die van de mensen en die van de
insekten, die hetzelfde huis bewonen. Beide soorten organiseren het leven
haast op dezelfde manier, volgen dezelfde rituelen en wonen in identieke
interieurs. De muggenvader leest voor het slapengaan (en sedert vorige
week weten we van Piet Grijs in Vrij Nederland dat de mug twee uur
later dan de mens naar bed gaat!) voor uit De sprookjes van Tante de
Eend, special bewerkt voor de muggenjeugd. Gouvernante Dame-Mot van
haar kant zorgt voor onderricht in de Franse taal ("La souris est dans
la pipe de papa") en in goede manieren. Grappig is hoe de insekten,
ondanks hun menselijke trekjes, toch hun dierlijke geaardheid bewaren.
Zo kun je je met mensenogen bijvoorbeeld levendig voorstelen hoe de wespenvrouw
Faseliene bij de beklimming van een raam door het gewicht van haar bagage
steeds weer naar beneden glijdt. De prachtige zwartwitillustraties van
Raymond Huisman passen perfect bij de sfeer van het boek.
Vergilius (naverteld door Paul Biegel, met illustraties
van Fiel van der Veen), De zwerftochten van Aeneas, Holland
Henriëtte van Eyck, Michiel, de geschiedenis
van een mug, De Fontein/Houtekiet.
Annemie Leysen
Copyright ©
24 juli 1998