Iep

Joke van Leeuwen (Querido, 599 fr) 10j+

Eindelijk weer een 'echt' van Leeuwen-boek, eentje van het niveau van haar eerste vier boeken ('Deesje', 'De metro van Magnus', 'Een huis met 7 kamers' en 'Het verhaal van Bobbel die in een bakfiets woonde'). Joke van Leeuwen heeft duidelijk een onconventionele kijk op de wereld, de maatschappij, het leven. Via de ogen van outsiders probeert ze haar lezers daar gevoelig of alert voor te maken. In de tussenliggende boeken ('Wijdweg' en 'De verhaal heet anders') ging die vervreemding net iets te ver waardoor je (en zeker je kinderen) de greep op het verhaal verloor.
Met 'Iep' bekijken we onze wereld vanuit vogelperspectief. Warre en Tine, een kinderloos echtpaar, vinden op een dag een meisje met vleugeltjes in plaats van armen. Ze ontfermen zich over het wezentje en dopen haar 'Vogeltje', wat snel 'Viegeltje' wordt in het vreemde 'ie-taaltje' van het meisje. Viegeltje wordt gekoesterd en vertroeteld, maar de roep naar de vrijheid is toch te groot en Viegeltje vliegt weg zonder afscheid te nemen. Omdat Tine ontroostbaar is, gaan ze op zoek naar hun vervlogen droom. Het wordt een echte van Leeuwen-reis: vol merkwaardige figuren en bizarre gebeurtenissen, maar ook met confronterende overpeinzingen en filosofische bedenkingen. Tine en Warre worden al snel vergezeld door Loetje en een derde redder. Allen zijn totaal in de ban van het engelachtige wezentje. Wanneer ze haar uiteindelijk gewond terugvinden, beseffen ze dat ze Viegeltje nooit voorgoed bij zich kunnen houden en dat ze maar beter leren hoe afscheid te nemen. Net als in al haar andere boeken, zorgt Joke van Leeuwen ook hier voor de nodige dosis originaliteit, relativerende en absurde humor, meesterlijke taalfinesses en schitterende visuele vondsten. Na zoveel lovende woorden zal het u zeker niet verbazen dat 'Iep' dik in de prijzen gevallen is: de Woutertje Pieterse Prijs 1997, De Gouden Uil 1997, De Jonge Gouden Uil 1997 en de Zilveren Griffel 1997.

De sneeuwstorm

Veronica Hazelhoff (Querido, 499 frank) 1Oj. +

Blote handen

Bart Moeyaert (Querido, 457 fr.) 10j. +

Toen de kinderen van het 5de leerjaar waar ik regelmatig voorlas, voor dit boek kozen, had ik mijn twijfels. Ik had het boek in het aanbod gestoken omdat het me zelf zo bij de keel had gegrepen en omdat een 10-jarige jongen (van wie ik dat absoluut niet had verwacht) me zei dat hij er zo van had genoten.
Ik waagde de sprong dus maar. Het woordje "wraak" had misschien wel wat geholpen, voornamelijk wat ze zich hierbij voorstelden. Bij het voorlezen kwam die beklemmende sfeer pas echt goed naar voor. Mijn stem klonk alsof er in elke hoek van de klas wel 20 slechteriken zaten en ik was er misschien zelf ook wel één! Het miste zijn doel niet: een grote groep kinderen werd inderdaad gegrepen en meegesleurd door dit ijskoude drama. Ik onderbrak nu en dan het voorlezen om de spanning wat weg te laten ebben, maar in de gesprekken die snel volgden, laaiden de gemoederen alweer hoog op. Ook zij hadden zich al zo gevoeld, waren in vergelijkbare, pijnlijke situaties terechtgekomen... ze begrepen Ward maar al te goed.
"Blote handen" heeft veel van "De sneeuwstorm": zelfde afgemeten, poëtische schrijfstijl, ijskoude omstandigheden en gevoelens die branden, twee jongens in relatie met elkaar en met hun volwassen omgeving, een machtstrijd,...
Ward en Bernie zijn twee handen op één buik. Ward leeft met z'n moeder, zusje Lorna en hondje Elmer in een polderdorp. Bernie woont op een grote boerderij. Wards moeder heeft iets met Betjeman, een vreemde eenzame kerel met een plastieken hand. Op kerstavond is het tussen Ward en Betjeman tot een explosie gekomen toen Ward besefte dat Betjeman wel eens die plaats aan tafel voorgoed zou kunnen innemen. Op oudejaarsavond zwerven Bernie, Ward en Elmer over de polders. Ze komen "toevallig" op Betjemans erf terecht en Ward doodt er in een spel de oude eend. Betjeman neemt wraak door Elmer met z'n plastieken hand dood te slaan...
Het boek zit ingenieus in mekaar en laat zich niet gemakkelijk ontdekken. Ward vertelt het verhaal en geeft er graag al zijn bedenkingen en persoonlijke gevoelens bij. Deze reflecties en het feit dat al de puzzelstukjes pas helemaal op het einde op zijn plaats vallen, maken het nodig dat je regelmatig met de kinderen gaat recapituleren. Soms is het nodig een stukje opnieuw te lezen om ten volle de betekenis te begrijpen. Een moeizaam proces, maar dat heb je voor dit soort beklijvende literatuur graag over!

De grote gevoelens van kleine jongens

Jeugdauteur Bart Moeyaert krijgt Driejaarlijkse Cultuurprijs voor 'Blote Handen'

'Een voorlopig hoogtepunt in zijn oeuvre,’ noemt de jury Blote handen van jeugdschrijver Bart Moeyaert. Voor deze roman, een tragedie op kindermaat waar een grote suggestieve kracht van uitgaat, kreeg Moeyaert (33) zopas de Driejaarlijkse Vlaamse Cultuurprijs voor Jeugdliteratuur 1995-’97 – voorheen ‘Staatsprijs’. De jury prijst de ingenieuze compositie van het boek en de nauwgezette taalzorg van de inmiddels vaak bekroonde auteur.